Sinds de vereenvoudiging van de afkoopprocedure in december 2017 betaalden 12.996 werknemers en ambtenaren 39,5 miljoen euro om studiejaren af te kopen. Dat blijkt uit cijfers die De Tijd opvroeg bij de Federale Pensioendienst (FPD).
Door die afkoop gelden die jaren als ‘gewerkte jaren’, waardoor het wettelijk pensioen stijgt. Let wel: wie studiejaren afkoopt, kan niet vroeger met pensioen, het heeft alleen gevolgen voor het pensioenbedrag.
De FPD verzamelt geen cijfers voor zelfstandigen. Uit navraag bij Acerta, dat als sociaal secretariaat 26 procent van de zelfstandigenmarkt vertegenwoordigt, blijkt dat dankzij de vereenvoudigde procedure sinds december 2017 dubbel zoveel zelfstandigen een of meerdere studiejaren afkochten.
Bij Acerta kochten 1.099 zelfstandigen studiejaren af. ‘In 2020 waren er ondanks de coronacrisis eind juli al meer goedgekeurde dossiers (347) dan in dezelfde periode het jaar voordien. Drie op de vier zelfstandigen die studiejaren afkopen, zijn vrijeberoepers: artsen, tandartsen, paramedici, architecten. Niet onlogisch wegens hun lange opleiding waardoor ze pas later hun loopbaan kunnen starten.’
Wie studiejaren afkoopt kan niet vroeger met pensioen, het heeft alleen gevolgen voor het pensioenbedrag.
Twee op de drie afkopers in de cijfers van de FPD zijn ambtenaar (8.224 ambtenaren versus 4.741 werknemers). Terwijl bij werknemers en zelfstandigen het pensioen door de afkoop verhoogd wordt met een forfait ongeacht het loon, stijgt de opbrengst voor ambtenaren met het loon.
Zelfstandigen kopen gemiddeld 4,3 studiejaren af, blijkt uit de analyse van Acerta, goed voor een investering van om en bij 6.700 euro. Nederlandstalige werknemers investeren gemiddeld 4.800 euro in de afkoop, Franstalige zelfs 5.275 euro. Bij ambtenaren ligt de gemiddelde investering met 1.950 euro veel lager.
Die lagere afkoopsom komt doordat ambtenaren tot december vorig jaar konden genieten van een extra voordeel boven op het huidige gunstregime. Dat extra voordeel kregen ze als compensatie voor het verdwijnen van de diplomabonificatie, waarbij hun studiejaren tot 2017 gratis meetelden voor hun pensioenberekening als die studies een vereiste waren om de job te mogen uitoefenen.
Hoeveel extra pensioen deze Belgen uit hun investering - gemiddeld 3.000 euro per dossier - puren, berekent de FPD niet. ‘De exacte opbrengst kennen we pas als het pensioen ingaat’, verklaart de FPD. ‘De FPD maakt wel een theoretische raming van de impact op het brutopensioen, maar het uiteindelijke nettobedrag dat iemand daarvan overhoudt, hangt van verschillende fiscale factoren af. Dat bedrag nemen we op in de globale berekening van uw pensioen. Het is dus mogelijk dat het bedrag dat de afkoop opbrengt, verminderd wordt door andere berekeningsregels.’
Wie zijn studiejaren nog wil afkopen, moet zich haasten. In december loopt die mogelijkheid af. ‘De aanvraag moet ten laatste op 30 november 2020 ingediend zijn. Het dossier moet op dat moment nog niet afgerond zijn’, zegt de FPD.
Hoeveel kost het om een studiejaar af te kopen?
Werknemers, zelfstandigen en ambtenaren betalen een forfaitair bedrag (1.560 euro in 2020) om studiejaren af te kopen. Het maakt niet uit hoelang u afgestudeerd bent, zolang het maar gaat over studiejaren vanaf uw 20ste verjaardag.
Hoe langer u wacht met afkopen, hoe duurder.
Vanaf december 2020 worden alle studiejaren die u meer dan tien jaar na het behalen van het diploma afkoopt, actuarieel berekend. Dat betekent dat u meer zult betalen als de periode verder terug in de tijd ligt. Anders gezegd: hoe langer u wacht met afkopen, hoe duurder.
Wat levert het afkopen van studie- jaren op?
Dat hangt af van uw statuut.
- U bent werknemer of zelfstandige.
Elk geregulariseerd studiejaar levert werknemers en zelfstandigen een jaarlijks extra brutopensioen op van 277,44 euro (alleenstaande) of 346,80 euro (gezinspensioen). Het maakt niet uit hoeveel u verdiende tijdens uw loopbaan.
Ter herinnering: een gezins- pensioen wordt toegekend aan een gehuwde werknemer of een zelfstandige wiens echtgenoot geen of een beperkt inkomen heeft. Alle ande- ren krijgen een alleenstaandenpensioen.
- U bent ambtenaar.
Voor ambtenaren hangt het bedrag samen met hun loon. In principe levert een afgekocht studiejaar jaarlijks 1/60 van de referentiewedde op. Voor de meeste ambtenaren is die referentiewedde het gemiddelde van de wedden van de jongste tien jaar. Hoe hoger uw referentiewedde, hoe sneller u de afgekochte studiejaren terugverdient.
Is het afkopen van studiejaren voor u interessant?
Die vraag is niet in een-twee-drie te beantwoorden. De terugverdientijd is voor iedereen verschillend. Met wat geluk blijft uw terugverdientijd onder drie jaar. Maar het kan net zo goed zijn dat uw terugverdientijd zeer lang is en dat de kosten nooit opwegen tegen de baten.
Als u wilt weten of een regularisatie in uw geval een voordeel oplevert, kunt u op de overheidswebsite mypension.be een simulatie doen. Of u kunt een aanvraag indienen bij de Pensioendienst. Die is niet bindend. Als de simulatie van de Pensioendienst u niet bevalt, kunt u de regularisatie nog altijd laten vallen.
Welke studiejaren kunt u afkopen?
U kunt de volledige periode afkopen waarvoor u een diploma hebt behaald. Het gaat om één diploma: het einddiploma en alle voorgaande diploma’s (postsecundair) die nodig waren voor het behalen van dat einddiploma.
Studiejaren die u opnieuw begonnen bent, tellen niet mee. U kunt ook twee jaren afkopen van de periode waarin u uw doctoraat hebt voorbereid. Als het behalen van uw doctoraat langer heeft geduurd, tellen de extra jaren niet mee. Ook de stageperioden die recht geven op een beroepskwalificatie kunt u laten regulariseren.
U kunt ten hoogste twee keer in uw loopbaan studiejaren regulariseren. Wie vier jaar studeerde, kan bijvoorbeeld twee keer twee studiejaren afkopen. Voor elke afkoop moet de regularisatiebijdrage in een keer helemaal betaald worden.
Procedure
De Pensioendienst onderzoekt uw aanvraag en deelt u het bedrag van de bijdrage mee die u moet betalen voor de studieperioden die u in uw aanvraag vermeld hebt.
Vervolgens moet u kiezen:
- ofwel kiest u voor afkoop en vermeldt u de studieperioden die u daadwerkelijk wilt afkopen,
- ofwel kiest u ervoor geen studieperioden af te kopen en stuurt u het formulier niet terug. In dat geval hebt u geen van uw twee aanvragen opgebruikt.
De FPD stuurt u een kennisgeving van uw afkoopbeslissing. Als u die ontvangen hebt, moet u de bijdrage in een keer betalen binnen zes maanden na de kennisgeving.
Fiscaal aftrekbaar
De bedragen die u neertelt voor het afkopen van studiejaren zijn fiscaal aftrekbaar. Dat gebeurt tegen het belastingtarief op de hoogste inkomensschijf in uw personenbelasting, het marginaal tarief. Bedraagt dat 50 procent, dan recupereert u de helft van het betaalde bedrag.
U ontvangt automatisch een fiscaal attest waarop het bedrag staat van de bijdrage die u in de loop van het jaar betaald hebt. Om de bijdrage te kunnen aftrekken moet u het bedrag van de bijdrage in uw belastingaangifte vermelden in de rubriek 1257/2257 ‘niet-ingehouden persoonlijke sociale bijdragen’.
