Of u nu werknemer, zelfstandige of ambtenaar bent, met vervroegd pensioen gaan betekent dat u er vóór de wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar beroepsmatig mee ophoudt. Die wettelijke pensioenleeftijd schuift de komende jaren trouwens nog op: vanaf 2025 bedraagt de wettelijke pensioenleeftijd 66 jaar, vanaf 2030 is dat 67 jaar.
- Pensioencrisis kost overheid elk jaar 1 miljard extra
- 'Werken tot 65? Liever niet': romantische droom of zware financiële nachtmerrie?
- Klaar voor de pensioenjackpot? Waarom storten in januari het meest opbrengt
Vóór de leeftijd van 65 jaar met pensioen gaan kan trouwens niet zomaar. Als u met vervroegd pensioen wilt, moet u eerst een minimaal aantal jaren gewerkt hebben. ‘Als u op uw 60ste met pensioen wilt, moet u 44 loopbaanjaren op de teller hebben staan. Dat betekent dus dat u al op 16-jarige leeftijd aan de slag moet zijn gegaan.
Als u met pensioen wilt als u 61 of 62 bent, moet u 43 jaar gezwoegd hebben. Voor een pensionering op 63 jaar moet u 42 loopbaanjaren achter de rug hebben’, zegt Geert Vermeir, juridisch adviseur bij hr-dienstenleverancier SD Worx.
Ter info: we spreken van een loopbaanjaar als u minstens één derde van een voltijds arbeidsregime hebt gewerkt of een daarmee gelijkgestelde periode achter de rug hebt.
1 Wat betekent vroeger stoppen met werken voor mijn wettelijk pensioen?
Dat betekent niet dat u vanaf dan uw volledig wettelijk pensioen zult ontvangen, want daarvoor zijn 45 loopbaanjaren vereist. Met andere woorden: als u met vervroegd pensioen gaat, zult u een stuk inleveren op het volledig wettelijk pensioenbedrag waarop u recht hebt na een actieve loopbaan van 45 jaar.
Hoeveel u inlevert, hangt uiteraard af van uw inkomen. Maar ook andere parameters spelen een rol, bijvoorbeeld of u tijdens uw loopbaan van statuut bent veranderd. Misschien bent u tijdens uw loopbaan overgeschakeld van een werknemers- naar een zelfstandigen- of ambtenarenstatuut, of vice versa. Voor iedereen is die situatie verschillend. Via mypension.be kunt u berekenen hoeveel u inlevert op uw wettelijk pensioen als u vroeger de arbeidsmarkt verlaat.
Daarbij moet u voor ogen houden dat u vaak meer verdient naarmate u ouder wordt (onder meer dankzij de anciënniteit). Als u met vervroegd pensioen gaat, vallen dus wellicht de meest lucratieve jaren van uw loopbaan buiten de berekening van uw wettelijk pensioen.
Als u in 2039 in aanmerking komt voor een volledig wettelijk pensioen, levert u op basis van een brutojaarloon van circa 90.000 euro ongeveer 15 euro netto per maand in als u beslist om een jaar eerder met pensioen te gaan.
Maar niet alleen het inkomen speelt een rol. U mag deze berekening dus zeker niet veralgemenen. Daarom gaat u het best zelf na wat een vervroegde pensionering voor u inhoudt.
‘Toch moet je die impact nuanceren’, zegt Vermeir. ‘De overheid werkt voor de berekening van het wettelijk pensioen immers met een loonplafond. Als het totale loon per jaar hoger is dan dat plafondbedrag, beperkt de administratie het loon in de pensioenberekening tot dat loonplafond.’
Het loonplafond wordt jaarlijks vastgelegd en geldt voor een volledig jaar van 312 voltijds gewerkte of gelijkgestelde dagen. Voor 2021 bedroeg het loonplafond 63.944 euro bruto voor een volledig jaar. Met andere woorden: door met vervroegd pensioen te gaan levert u niet noodzakelijk veel in op uw wettelijk pensioenbedrag in vergelijking met het wettelijk pensioen dat u zou opstrijken als u blijft werken tot u 45 dienstjaren hebt vergaard.
2 Wat betekent vroeger stoppen met werken voor mijn aanvullend pensioen?
Veel groter is de impact als u ook een aanvullend pensioen hebt opgebouwd via een groepsverzekering of pensioenfonds bij uw werkgever. Het pensioenkapitaal dat u op die manier bijkomend hebt gespaard, moet u opnemen als u met pensioen gaat, ook als u met vervroegd pensioen gaat.
Aangezien de aanvullende pensioenen worden opgebouwd in functie van de wettelijke pensioenleeftijd is het risico groot dat u het geld moet opnemen, ook al is de einddatum van het contract nog niet bereikt.
Als u destijds een groepsverzekering hebt afgesloten tegen relatief gunstige rentevoorwaarden zult u daardoor extra aanvullend pensioen mislopen.
Dat is ook het geval bij een pensioenfonds als de beurzen nog enkele jaren goed presteren, aangezien die een deel van het pensioen opbouwen via aandelen. Omgekeerd doet u wél een goede zaak bij dit type van aanvullend-pensioenstelsel als de beurzen het slecht doen in de jaren na uw vervroegde pensionering.
Over het mogelijke rendement dat u laat liggen op uw aanvullend pensioen als u vroeger stopt met werken, kan dan nog onzekerheid bestaan. Maar dat is niet het geval voor de fiscale impact op dat bijkomend pensioen. De algemene regel is: hoe vroeger u met pensioen gaat, hoe hoger de belastingen op uw aanvullend pensioen.
Als u op uw 60ste met pensioen wilt, moet u in België 44 loopbaanjaren op de teller hebben staan. Dat betekent dus dat u al op 16-jarige leeftijd moet zijn beginnen werken.
Stel dat u met pensioen gaat op de wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar, dan betaalt u 10 procent belastingen op uw aanvullend pensioen, samengesteld op basis van werkgeverspremies. De voorwaarde is wel dat u in de 3 jaar die voorafgaan aan de opname effectief actief bent gebleven.
Gaat u vóór de wettelijke pensioenleeftijd met pensioen, dan bedraagt het tarief maar liefst 16,5 procent, tenzij u op het moment van uw pensionering al een volledige loopbaan achter de rug hebt (45 gewerkte jaren).
En overweegt u om uw aanvullend pensioen op te nemen nog vóór u effectief met pensioen gaat, dan kan de aanslag zelfs oplopen tot 20%. Dat zijn forse tarieven die het geduldig opgebouwde aanvullend pensioen in één klap gevoelig afromen.
Zo kunt u de belastingdruk toch wat milderen
Om aan deze stevige tarieven te ontsnappen, kunt u een ‘voorschot’ nemen op uw aanvullend pensioen voor de aankoop, de bouw, de herstelling of de verbouwing van een onroerend goed. Elk type onroerend goed (grond, gezinswoning, tweede verblijf…) komt daarvoor in aanmerking. ‘Maar dat is alleen mogelijk als het reglement van uw aanvullend pensioen dat uitdrukkelijk toestaat en als u uw woning in volle eigendom verwerft. U moet het voorschot ook terugbetalen als de woning uit uw vermogen verdwijnt, bijvoorbeeld bij de verkoop van de woning’, zegt Ellen Van Grunderbeek, juridisch adviseur bij hr-dienstverlener Acerta.
Bovendien komt er bij zo’n operatie behoorlijk wat administratie kijken. Omdat het hier om een soort lening bij de pensioeninstelling gaat, betaalt u ook interesten. Het kan ook geen kwaad om het behoud van de winstdeelname eerst goed na te vragen.
Van Grunderbeek adviseert om de verschillende elementen in de weegschaal te leggen voor u deze financieringsmethode kiest. ‘In de eerste plaats moet u nagaan of het niet interessanter is om het vastgoed te financieren met een lening bij uw financiële instelling. Kijk ook naar het rendement en de resterende looptijd van uw aanvullend pensioen om in te schatten wat u laat liggen als u het nu al gedeeltelijk aanspreekt.
Hoewel het in principe niet mogelijk is om de opname van het aanvullend pensioen uit te stellen nadat u met pensioen bent gegaan, bestaat hier toch een uitzondering op. ‘Als u de wettelijke pensioenleeftijd bereikt, maar besluit om nog te blijven werken zonder het wettelijk pensioen op te nemen, kan het aanvullend pensioen toch al worden opgenomen. Maar dat is alleen mogelijk als het reglement van het aanvullend pensioen dat toelaat’, aldus Van Grunderbeek.
Ten slotte, als u de centen echt dringend nodig hebt, lijkt dit niet de beste financieringsvorm, omdat u heel wat administratie moet doorlopen voor u over het geld kunt beschikken.’
3 Wat betekent vroeger stoppen met werken voor het kapitaal van mijn pensioenspaarfonds of -spaarverzekering?
Het aanvullend pensioen via een groepsverzekering of pensioenfonds is een pensioenvermogen dat u opbouwt binnen de zogenaamde tweede pensioenpijler. Maar er is ook een derde pensioenpijler: pensioengeld dat u individueel opbouwt via een pensioenspaarfonds en/of een pensioenspaarverzekering bij uw financiële instelling.
Hier bent u niet verplicht om het opgebouwde pensioenkapitaal automatisch op te nemen als u met vervroegd pensioen gaat. Doet u dat toch, dan is de kans groot dat dit pensioengeld al belast is. De fiscus past voor de verschillende vormen van pensioensparen een heffing toe van 8 procent op de leeftijd van 60 jaar. Die 8 procent, ook wel ‘anticipatieve heffing’ genoemd, wordt geheven op het opgebouwde kapitaal.
Zou u beslissen om nog vóór uw 60ste verjaardag met pensioen te gaan en ineens uw pensioenspaargeld op te nemen, dan wordt u zwaar gestraft. De fiscus hanteert een tarief van maar liefst 33 procent als u uw pensioenspaargeld opneemt vóór de leeftijd van 60 jaar. Maar het risico dat u onder dat tarief valt als u met vervroegd pensioen gaat en op dat moment uw pensioenspaarreserves aanspreekt, is klein.
U moet immers al 44 jaar gewerkt hebben als u op uw 60ste met vervroegd pensioen wenst te gaan. De kans dat u nog vóór uw 60ste met pensioen kunt, is nog veel minder evident.
Overigens is de kans groot dat de fiscus geen 8 procent belasting zal heffen als u 60 jaar bent, maar veel minder. Tussen 2015 en 2019 besliste de regering om telkens al 1 procent in te houden op het kapitaal van de pensioenspaargelden. Die heffingen werden in die periode jaarlijks toegepast op het kapitaal dat was opgebouwd op 31 december 2014. Die ingehouden bedragen worden afgetrokken van de eindheffing van 8 procent. Uw bankier of verzekeraar moet u informeren over deze verplichte voorheffingen.
Maar als u het zich kunt veroorloven, is het fiscaal interessant om uw pensioensparen voort te zetten tot de leeftijd van 65 jaar. U geniet in dat geval nog altijd een belastingvermindering op uw stortingen, maar u moet niet langer de eindheffing van 8 procent ophoesten. Tijdens die laatste jaren krijgt u dus nog een mooi fiscaal voordeel. Want kiest u voor de jaarlijkse maximale storting van 990 euro, dan levert u dat een jaarlijkse belastingvermindering op van 30 procent, of 297 euro.
Als u op uw 62ste met vervroegd pensioen wilt gaan en u blijft aan pensioensparen doen tot u 65 jaar bent, realiseert u met andere woorden nog een totale belastingvermindering van 891 euro. U kunt ook kiezen om jaarlijks maximaal 1270 euro te storten in een pensioenspaarproduct. In dat geval bedraagt de jaarlijkse belastingvermindering 25% of 317,50 euro.
Als u pas na uw 55ste begonnen bent met pensioensparen, volgt de eindbelasting van 8 procent pas op de tiende verjaardag van uw contract.
‘In de praktijk verrichten er maar heel weinig klanten een afkoop vóór het einde van hun pensioenspaarverzekering. Zo blijven ze profiteren van de gewaarborgde interestvoet, verhoogd met de winstdelingen, en inderdaad van de belastingverlaging op de stortingen’, luidt het bij AG Insurance.
Nog dit, stel dat u pas na uw 55ste begonnen bent met pensioensparen, dan volgt de eindbelasting van 8 procent pas op de tiende verjaardag van uw contract. Tijdens die periode van tien jaar doet u er goed aan om uw pensioenspaargeld niet vervroegd op te nemen, want ook dan betaalt u het torenhoge tarief van 33 procent.
Als u met andere woorden met vervroegd pensioen gaat en u bent pas vanaf de leeftijd van 55 jaar begonnen met pensioensparen, laat u uw pensioenspaarpot beter onaangeroerd.
Is het interessant om studiejaren af te kopen?
Als u beslist om uw pensioenspaargeld nog niet op te nemen, maar u zich toch wat comfortabeler zou voelen met een iets hoger pensioeninkomen, kunt u uw wettelijk pensioen verhogen door studiejaren af te kopen. ‘Elke studieperiode die u afkoopt, verhoogt uw brutopensioenbedrag. Hoeveel u moet betalen voor de afkoop van uw studiejaren en in welke mate die afkoop uw brutopensioenbedrag verhoogt, verschilt van persoon tot persoon, maar u kunt dat berekenen op mypension.be’, aldus Vermeir.
Stel dat u werknemer bent en dat u voor een studieperiode van 12 maanden de afkoop aanvroeg in september 2021, dan leverde dit vanaf dat jaar een extra jaarlijks wettelijk pensioen op van 292,81 euro bruto als alleenstaande en van 336,01 euro bruto als u een gezin hebt.
Voor uw hogere studies kunt u het minimale aantal studiejaren afkopen dat nodig was om het diploma te behalen. Een of meer studiejaren die u moest overdoen, kunt u echter niet afkopen. Ook beroepsstages kunt u afkopen. Daarbij is de duur beperkt tot het minimum dat vereist was voor het behalen van de beroepskwalificatie. Voor een leerovereenkomst is de regulariseerbare duur beperkt tot maximaal 1 jaar. Ten slotte, de studiejaren die u volgend op het zesde jaar van het secundair onderwijs doorliep om een bijkomend diploma te behalen in bijvoorbeeld het technisch of kunstonderwijs, kunt u ook afkopen.
Let op! De periodes die u afkoopt, tellen alleen mee voor de berekening van uw pensioenbedrag. De jaren die u afkoopt, tellen dus niet mee om vroeger met pensioen te mogen gaan.
4 Kan ik nog bijverdienen als ik vroeger stop met werken?
Na uw vervroegd pensioen kunt u ook een extra inkomen genereren door bij te verdienen. Maar in dat geval verkeert u niet in dezelfde situatie als iemand die minstens 65 jaar is of bij zijn pensionering een loopbaan van minstens 45 jaar achter de rug heeft. Die mag zonder beperking bijverdienen.
Als u met vervroegd pensioen gaat en nog wilt bijklussen, mogen de inkomsten die u daaruit puurt niet hoger liggen dan een vastomlijnd bedrag. Hoeveel dat precies is, hangt af van uw gezinslasten, de aard van uw pensioen (bijvoorbeeld ouderdomspensioen en/of overlevingspensioen), het jaar waarin u werkt en het soort werk.
Om te berekenen hoeveel u maximaal mag bijverdienen is mypension.be opnieuw een goed instrument. Leef in ieder geval de inkomensgrenzen goed na, want de sancties zijn niet mals. Als u te veel bijklust, vermindert uw wettelijk pensioen met het percentage waarmee u uw inkomensgrens overschrijdt. Verdient u bijvoorbeeld 50 procent meer dan de inkomensgrens, dan zal uw pensioen ook met 50 procent worden verminderd.
