Het devies na bloedrode beursdag: blijf kalm

De toenemende vrees voor een recessie in de VS, de verhoging van de Japanse rente en het terugdraaien van speculatieve posities leiden tot grote turbulentie op de financiële markten. Beleggers dumpen aandelen en cryptomunten en vluchten naar veilige havens, zoals staatsobligaties en de Zwitserse frank.

Wat is er aan de hand op de financiële markten?

De aandelenmarkten kleuren bloedrood. De beurs van Tokio kreeg maandag een klap van liefst 12,4 procent en beleefde daarmee de slechtste dag sinds de crash van oktober 1987. Ook in Europa en de Verenigde Staten daalden de aandelenmarkten fors, zij het niet zo spectaculair als in Japan. De Euro Stoxx 50 zakte met 1,5 procent en de Bel20 met 3,2 procent. De terugval van de Europese beurzen heeft de winst sinds begin dit jaar bijna weggeveegd. De Bel20 dook onder 4.000 punten, maar staat nog bijna 5 procent hoger dan met Nieuwjaar. Vooral technologieaandelen staan onder druk.

Naast de aandelenmarkten kregen ook de cryptomunten een dreun. De bitcoin, de belangrijkste cryptomunt, daalde het meest in twee jaar en zakte even onder 50.000 dollar.

Zoals bij vorige periodes van grote zenuwachtigheid zoeken beleggers bescherming in veilige havens. Staatsobligaties profiteerden daarvan, waardoor de langetermijnrente daalde. De Amerikaanse tienjaarsrente viel even terug naar 3,67 procent, het laagste peil sinds de zomer van vorig jaar, maar ze veerde later op naar zowat 3,8 procent. De Duitse en de Belgische rentes brokkelden af naar het laagste niveau sinds januari, maar ze sloten uiteindelijk op 2,19 en 2,85 procent, iets hoger dan vrijdag.

Op de valutamarkt stegen de yen en de Zwitserse frank, twee klassieke veilige havens. De Japanse munt veerde tegenover de bodemkoers van 3 juli met meer dan 10 procent op. Daardoor is het verlies sinds begin dit jaar bijna weggewerkt. De euro steeg voor het eerst sinds januari even boven 1,10 dollar, omdat beleggers verwachten dat de Amerikaanse centrale bank de rente fors zal verlagen om de economie te ondersteunen. Het vooruitzicht van lagere rentes in de VS weegt zwaarder dan de status van de dollar als veilige haven.

Goud, een andere veilige haven, profiteert voorlopig weinig of niet van de turbulentie op de financiële markten. Het edelmetaal naderde vrijdag even zijn recordkoers van midden juli, maar viel sindsdien duidelijk terug.

Waarom zijn de markten zo zenuwachtig?

Dat is te wijten aan verscheidene factoren. In de eerste plaats hebben tegenvallende cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt en de industrie de vrees voor een recessie sterk doen toenemen. De Amerikaanse bank JPMorgan raamt de kans op een recessie nu op 50 procent. Volgens een vuistregel van Claudia Sahm, een voormalige econome van de centrale bank, bevinden de VS zich nu al in een recessie.

Bovendien hebben de renteverhoging en de interventies op de valutamarkt van de Japanse centrale bank een kettingreactie veroorzaakt. Omdat de Japanse kortetermijnrente tot voor kort ongeveer gelijk was aan nul, ontleenden beleggers grote bedragen in die munt. Ze gebruikten die middelen om speculatieve posities te financieren. Beleggers investeerden in hoogrentende valuta’s als de Australische dollar en de Mexicaanse peso of kochten cryptomunten en technologieaandelen.

De Japanse renteverhoging van vorige week maakte de financiering van die ‘carry trades’ duurder en de plotse remonte van de yen dreigde beleggers op te zadelen met zware verliezen. Daarom werden die speculatieve posities snel teruggedraaid. Het gevolg is een spectaculaire stijging van de yen en een forse terugval van de Australische dollar, de Mexicaanse peso en cryptomunten. De forse remonte van de yen verklaart waarom de Japanse beurs veel meer daalde dan andere aandelenmarkten.

De koersen van technologieaandelen werden niet alleen ondermijnd door het terugdraaien van die speculatieve ‘carry trades’, maar ook door ontgoochelende bedrijfsresultaten én door de meesterinvesteerder Warren Buffett. De kwartaalresultaten van de meeste grote Amerikaanse technologiebedrijven hebben beleggers niet kunnen overtuigen dat de massale investeringen in artificiële intelligentie (AI) snel rendabel zullen zijn, en Berkshire Hathaway, het investeringsvehikel van Buffett, deelde mee dat het in het tweede kwartaal bijna de helft van zijn Apple-aandelen heeft verkocht.

Spelen ook politieke factoren een rol?

Ja, maar in mindere mate. Beleggers hebben de zogenaamde Trump-trade, waarbij beleggers zich positioneerden in functie van de bedrijven en sectoren die in de eerste ambtstermijn van Donald Trump rugwind kregen, afgebouwd. Het is immers verre van zeker dat de Republikein in november de Amerikaanse presidentsverkiezingen zal winnen. Na de slechte prestatie van president en tegenkandidaat Joe Biden tijdens een debat en de mislukte aanslag op Trump, leek een overwinning van de Republikein nagenoeg zeker. Dat leidde in juni en begin juli tot een stijging van Wall Street, de dollar en de langetermijnrente. Maar de beslissing van Biden om zich terug te trekken en vicepresidente Kamala Harris naar voren te schuiven als presidentskandidate heeft de kansen van de Democraten aanzienlijk doen toenemen.

Wellicht speelde ook de vrees van beleggers voor een escalatie van het conflict in het Midden-Oosten een rol. Iran, de radicale Palestijnse beweging Hamas en de Libanese sjiitische beweging Hezbollah dreigen met vergeldingsmaatregelen tegen Israël, omdat ze dat land verantwoordelijk houden voor de eliminatie van toplui van Hezbollah en Hamas.

Hoe reageer je het best als belegger?

Kalm blijven en niet in paniek slaan, is de boodschap bij de strategen. ‘Dit is een perfecte beursstorm, maar langetermijnbeleggers blijven hier het best kalm onder’, zegt Peter Garnry van Saxo Bank. ‘Let er wel voor op dat je portefeuille voldoende gediversifieerd is. Momentumaandelen en AI-bedrijven dragen veel risico op extra winstnemingen. Maar deze sell-off creëert interessante opportuniteiten voor wie op de loer ligt voor kwaliteitsaandelen.’

‘Amerikaanse aandelen gaan op korte termijn erg volatiel blijven’, waarschuwt UBS-hoofdstrateeg Mark Haefele. ‘Maar ons basisscenario dat de Amerikaanse economie een recessie zal vermijden, blijft ongewijzigd. Met de beleidsrente op het hoogste peil in 23 jaar heeft de centrale bank voldoende ruimte om de economie en de markten te stutten. Ondanks de vertraging zitten de bedrijfswinsten in de VS op schema om dit jaar 11 procent te groeien.’

‘We zitten niet in een Bijbels, apocalyptisch scenario’, stelt KBC-econoom Tom Simonts. ‘Momenten als deze zijn de reden waarom je cash opzij hebt staan. Voor ons is dit een goed moment om posities op te bouwen in activa die niet duur zijn: Europese aandelen, midcaps en achtergebleven waardeaandelen. Wanneer de verkoopgolf achter de rug is, kan je helaas niet voorspellen.’

De meeste analisten raden aan te wachten op een bodemvorming om de cash aan het werk te zetten. ‘Elke verkoopgolf biedt kansen. Maar ik vrees dat deze nog even kan duren', denkt Simon White, macrostrateeg van Bloomberg. 'De carry trade in de yen was naar schatting goed voor 4.000 miljard dollar. De hausse van de Japanse munt met 14 procent tegenover de dollar heeft iedereen in snelheid gepakt. Veel posities met geleende yens moeten nog worden afgebouwd.'