Paleis der Natie

Terwijl Donald Trump zich opmaakt om het Amerikaanse staatsapparaat te slopen en alle regels overboord te gooien, produceert de Europese Unie ‘een byzantijns regelsysteem dat talent en middelen wegleidt van echte innovatie en productiviteit’, aldus de Spaanse econoom Luis Garicano.

Een ongeluk komt nooit alleen. De terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis zet druk op de Europese samenhang en tegelijk confronteert de formatiecrisis België nog harder met de nare gevolgen van zijn begrotingsblunders. Een rijkentaks zal niet volstaan om die knoop te ontwarren.

De uitslag van de jongste parlementsverkiezingen deed de hoop opveren dat eindelijk kon worden geregeerd en dat de noodzakelijke hervormingen mogelijk werden. Maar na maanden van eindeloos getreuzel en geneuzel moet formateur Bart De Wever met lege handen naar de koning: het lukt niet.

In de loop van de nacht van 5 op 6 november verschuift in de Verenigde Staten de macht. Geruisloos stelt het staatsapparaat zich dan ten dienste van de pas verkozen president. Tegelijk krijgt ook de rest van de wereld willens nillens een nieuwe studiemeester.

In ‘Iedereen aan ’t werk!’ behandelt arbeidsmarktdeskundige Jan Denys uitvoerig de invoering van de dienstencheques. Volgens hem moet de succesvolste arbeidsmaatregel van de voorbije halve eeuw worden gekoesterd. Want ook kort- en middengeschoolden hebben recht op werk.

Zelden kregen gemeenteraadsverkiezingen zoveel landelijk belang als die van zondag. Zelfs de vorming van de federale regering, en dus de toekomst van het land, lijkt ervan af te hangen. Belfius verzekert alvast dat de gemeentelijke financies een stuk gezonder ogen dan de federale kastoestand.

De sukkeldraf van de Duitse economie leidt tot politieke onrust in heel Europa, net als het oprukken van extreemrechts in de EU-lidstaten, nu ook in Oostenrijk. Zonder de ruggensteun van een sterk Duitsland krijgt Europees Commissievoorzitster Ursula von der Leyen het bijzonder moeilijk.

De N-VA lijkt vastbesloten in de komende regeerperiode werk te maken van een volksberoep tegen rechterlijke beslissingen en van een aanpassing van de grondwet. Gewezen voorzitter van het Grondwettelijk Hof en emeritus professor André Alen boog zich over de delicate kwestie.

De verkiezingen in de deelstaat Brandenburg zijn niet alleen belangrijk voor de regering van de Duitse kanselier Olaf Scholz, die nog geen enkele sloot heeft gemist, maar ook voor de rest van Europa. Het migratieprobleem en de electorale opmars van extreemrechts wegen op de Europese samenhang.

De federale en zelfs Vlaamse formaties komen maar moeizaam vooruit. Tussen politieke droom en daad staan lokale electorale belangen. Intussen bestelde de Europese Commissie rapporten die moeten verantwoorden dat de macht verder wordt onttrokken aan de EU-lidstaten.

De tijd dat de Duitse SPD en de Franse PS als voorbeelden voor de Europese socialisten golden, is voorbij. De Belgische PS vreest een instorting op zijn Frans. Voorzitter Paul Magnette laat alvast het kopmanschap voor de gemeenteraadsverkiezing in Charleroi aan Thomas Dermine.

De gelekte nota van ex-formateur Bart De Wever is een voorstel tot berging van het Belgische staatsschip, met besnoeien en nieuwe belastingen als enige hefbomen. Echte hervormingen, zoals die van de gezondheidszorg, blijven uit.

De Europese Commissie is nog niet samengesteld maar heeft al miljarden klaar voor subsidies en kredieten voor de dure aanmaak van groene waterstof en het afvangen van CO₂. De EU is altijd gul met andermans geld. Sommige beslissers, zoals de Nederlander Diederik Samsom, doen er zelfs hun voordeel mee.

Deze week publiceerde De Tijd nagenoeg in extenso de veelbesproken supernota van formateur Bart De Wever. Daarin wordt geraakt aan tal van taboes. Maar het grootste taboe dat dreigt te sneuvelen, is dat van het Belgische bankgeheim.

Met een begrotingstekort van 28 miljard euro leek de tijd achter de rug dat regeringen mochten geven wat ze niet hadden en beloven wat ze niet konden geven. Dat blijkt niet meteen uit de lastenverlagingen die formateur Bart De Wever presenteert.

Wat in Brussel een verre geschiedenis lijkt, blijft in Midden- en Oost-Europa, en zeker in de Balkan, op het geheugen en de Europese samenhang wegen. Zo verzet Polen zich tegen het EU-lidmaatschap van Oekraïne zolang de ware toedracht van de massamoord in Wolynië in 1943 niet is uitgeklaard.

Retorisch talent is schaars in de Wetstraat. In de Amerikaanse politiek is redenaarskunst van kapitaal belang. President Joe Biden stond helaas niet vooraan toen dat talent werd uitgedeeld.

De EU-klimaatplannen lijken stilaan op de tienjarenplannen van de oude Sovjet-Unie. Eerder deze week bestempelde de Europese Rekenkamer de strategie voor groene waterstof als onrealistisch. ‘Langetermijnplanning werkt niet’, zei de Nederlandse econoom Lex Hoogduin in zijn afscheidscollege.

Vooroordelen over de ambtenarij kregen kracht van waarheid en voedden de afschaffing van het ambtenarenstatuut door de Vlaamse regering. Die ideologische ingreep getuigt meer van het aloude partijpolitieke wantrouwen tegenover de ambtenaren dan van een ernstig beleid.

Het premierschap levert op wat de houder van het ambt ervan maakt. Als Bart De Wever ooit zijn intrek neemt in de Wetstraat 16, waagt hij zich op een pad dat hem en zijn partij fataal kan worden. Hij zou niet de eerste politicus zijn die zich klem manoeuvreert in de Belgische fuik.