Weg met elkaar als vijand te benaderen

In onze samenleving zien we een pijnlijke paradox. Mensen zijn solidair en willen elkaar helpen. Dat ondervinden we al jaren bij Kom op tegen Kanker en zien we dagelijks in veel kleine dingen. Tegelijk wordt ons veel vijandigheid opgedrongen, en dat blijft niet zonder gevolgen. Een persoon in een vijandig klimaat, bijvoorbeeld op sociale media, wordt vijandig. Zet diezelfde persoon in een positief klimaat, bijvoorbeeld de 1.000 kilometer van Kom op tegen Kanker, en hij wordt positief.

Voor die opgedrongen vijandigheid zijn veel redenen. De algoritmes van sociale media promoten vooral slecht nieuws. Wie zich nietsvermoedend alleen informeert via sociale media, krijgt de indruk dat niets werkt. In het publieke debat zijn agressieve standpunten, haatcampagnes, trollenlegers en scheldpartijen het nieuwe normaal. In de pers zien we een clickbaitmanie, met negatieve titels die veel meer clicks scoren en positief nieuws dat een lekkere negatieve titel krijgt. Voor debatten worden het liefst gasten uitgenodigd die goed zijn in agressieve oneliners. De TikTok-cultuur lijkt de norm: leve het agressieve spektakel.

Oppositiepartijen vallen nog liever dood dan dat ze iets positiefs zeggen over de meerderheid. Zelfs over de vrijlating van de ngo-medewerker Olivier Vandecasteele uit een Iraanse gevangenis kon er geen complimentje voor de regering van af. Ook de meerderheidspartijen leveren hun bijdrage door elkaar tijdens regeringsdiscussies publiek uit te schelden. Leve de vijandige opendebatcultuur.

Schandalen zoals de pensioenregelingen voor politici helpen evenmin, net als aanvallen op de Nationale Bank over de spaarrentes en op het gerecht in de zaak-Reuzegom. Ook die bastions van geloofwaardigheid moeten eraan geloven. Niets of niemand is nog te vertrouwen, lijkt de tendens. Alles is slecht, niets staat nog recht.

Maar wat is de realiteit? Een ongeziene reeks crisissen, zoals de coronapandemie, de hoge inflatie en de energiecrisis, hebben we goed doorstaan. Wie heeft geen coronasteun gekregen? Is er een land dat een betere gezondheidszorg heeft dan België? Als je kanker krijgt - in België 65.000 mensen per jaar - kan je maar beter hier geboren zijn. Onze gezondheidszorg is top. De Belgische 65-plusser die in Spanje verblijft, keert bij de minste verkoudheid snel terug.

De rijkdom van de gemiddelde Belg neemt toe. Is er een beter land om te leven? Zegt u maar waar. Hoeveel landen hebben een automatisch indexeringssysteem zoals wij? Onze welvaart neemt toe.

Vooruitgang

Uiteraard gaat van alles mis. Uiteraard hebben we een budgetprobleem en moeten onze regeringen ernstiger de pensioen-, fiscale, stikstof- en andere hervormingen realiseren. Uiteraard moeten er dringend oplossingen komen voor het milieu, voor armoede... Uiteraard is kritiek op wat misgaat levensnoodzakelijk. Maar moeten we allemaal vijanden worden van elkaar? Moeten we elkaar haten en kapotmaken? Moeten we elkaar elke dag met getrokken messen naar het leven staan? Willen wij vijandigheid?

Vooruitgang creëer je niet door elkaar te kleineren, maar door elkaar te stimuleren. Door te praten in plaats van elkaar vanachter een computer uit te schelden. Door de moed te hebben te overleggen en oplossingen te bedenken. Door een eigen mening te hebben en toch samen te werken, zodat de eigen markt - de politiek - niet kapotgemaakt wordt. Door ondernemers en maatschappelijke initiatiefnemers te waarderen. Door wetten goed te keuren die fake news en haatspraak veroordelen. Door de sociale media grondig te reglementeren. Door op alle niveaus een efficiëntere overheid na te streven. Door constructieve kritiek te brengen in plaats van populistische praatjes. Door niet elke drol of waan van de dag tot een ramp te verheffen.

Vooruitgang creëer je ook - durf ik het te zeggen? - met wat meer empathie, met wat meer vriendelijkheid, respect en begrip. De vele honderdduizenden buurtwerkers, mantelzorgers, vrijwilligers en solidaire burgers doen ons dat dagelijks voor. Ze willen die opgedrongen vijandige samenleving niet. Ze willen elkaar helpen, praten, het oneens zijn en toch samenwerken, initiatieven nemen, samen fietsen en zingen.