Hebben we genoeg spuiten voor de vaccinatie?

‘Ik moet toegeven, ik heb eens goed in mijn haar gekrabd.’ Alexander Alonso, de directeur van de Benelux-tak van de producent van medisch materiaal Becton Dickinson (BD), was verbaasd toen hij dit weekend de nieuwsberichten zag over de versnelde Belgische vaccinatiestrategie. 

Nu we volgens de huidige projecties sneller dan verwacht vaccins aangeleverd kunnen krijgen, is de ambitie om de vaccinatiecampagne in september af te ronden. Het doel is tegen dan iedereen die wil in te enten, zodat we minstens een vaccinatiegraad van 70 procent bereiken, de grens voor groepsimmuniteit. 

Maar tussen droom en daad staan vaak praktische bezwaren. Niet alleen is de vraag of we genoeg vaccindosissen aangeleverd krijgen, maar ook of we voldoende materiaal hebben om miljoenen Belgen zo snel in te enten. ‘De focus ligt heel erg op of we genoeg vaten in onze kelder hebben steken', maakt Alonso de vergelijking met een café. 'Maar wat ben je met vaten bier, als je straks zonder tapkraan zit?’  

Een portie geluk

Momenteel hebben we genoeg 'tapkranen' - spuiten en naalden - om de vaccinatiestrategie te volgen. België bestelde bij BD 12 miljoen spuiten en naalden en 2 miljoen optreknaalden. Die worden sinds december maandelijks aangeleverd, wat zou volstaan om de ambities de eerste maanden te volgen, ook bij een versnelling. Al heeft ons land een flinke portie geluk gehad. 

‘België was heel laat’, zegt Alonso. ‘We waren bij de laatste landen in Europa om een bestelling te plaatsen. Nederland deed dat zeven maanden eerder. Door de late timing konden we eerst pas vanaf maart aanleveren. Toen bleek dat de eerste vaccins sneller komen, hebben we een interne spoedvergadering belegd, om te kijken of we sneller konden schakelen.’

Dat is gelukt door intern met enkele bestellingen te schuiven. België wordt in januari en februari beleverd met materiaal dat andere landen, zoals Canada, niet meteen nodig hebben. Die ‘voorgeschoten’ spuiten worden vanaf maart, als onze eigen bestellingen binnenlopen, de andere richting opgestuurd. 

Zonder die flexibiliteit zat België met de handen in het haar. De vraag is waarom die bestelling zo laat kwam. Volgens Maggie De Block (Open VLD), tot eind september minister van Volksgezondheid, was dat uit voorzichtigheid. ‘Op dat moment wisten we nog niet welk materiaal we nodig hadden. Daar zit veel variatie in, afhankelijk van de vaccins die we ontvangen. Als je te vroeg bestelt, loop je het risico met een hoop onbruikbaar materiaal achter te blijven. Landen die vroeger hebben besteld, hebben dat risico genomen.’

De eindmeet

De Belgische gok draaide goed uit. Tot de zomer zouden de leveringen volstaan om de opgetrokken ambities te bolwerken. Maar halen we met 12 miljoen naalden en spuiten ook de eindmeet?

Om tegen september 70 procent van de Belgische bevolking te vaccineren moeten we ruwweg 8 miljoen mensen inenten. Het gros van de vaccins waar we (hopelijk) de komende maanden beroep op kunnen doen, vergt echter twee dosissen - alleen het nog niet goedgekeurde Johnson & Johnson-vaccin werkt met een. Het is hopen op een snelle aanvoer van miljoenen J&J-dosissen om in de zomer rond te komen met de bestelde voorraad materiaal en tegen september 8 miljoen Belgen te vaccineren. Met alleen vaccins die twee dosissen vergen en het voorziene aantal naalden, lijkt dat onhaalbaar.

Kunnen we niet bijbestellen om zeker te zijn? Zowel BD - goed voor zowat 70 procent marktaandeel - als de kleinere spelers zitten door de enorme vraag naar vaccinatiemateriaal door hun aanbod. ‘Misschien lukt het om voldoende materiaal geproduceerd te krijgen om aan een vaccinatiegraad van 70 procent te raken’, zegt Alonso. ‘Maar dan is er hoogdringend een bestelling nodig en moet je hopen dat in de tussentijd andere landen niet hetzelfde doen.’ 

Of de overheid die vrees voor een bottleneck in de zomer deelt, is niet duidelijk. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten onderzoekt in hoeverre de voorraad materiaal in lijn is met de versnelde vaccinatieplannen, zegt woordvoerder Ann Eeckhout. ‘We zijn de markt aan het bevragen en er wordt volop overleg gepleegd. Dat zal leiden tot een overzicht, waar we zo snel mogelijk over communiceren.' Die communicatie was bij het ter perse gaan niet rond.