Google versus auteurs op het internet: het eindspel

Over de auteursrechten in het digitale tijdperk zijn de voorbije jaren bloed, zweet en tranen gevloeid. Het akkoord dat vertegenwoordigers van de Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten bereikten, blijft een moeizaam bevochten compromis tussen de voorstanders van een vrij internet en de uitgevers.

Auteurs en artiesten krijgen recht op een vergoeding door internetplatformen, zoals Google en Facebook. Enkel hyperlinks naar nieuwsberichten met korte uittreksels mogen vrij gedeeld worden. De internetplatforms moeten bovendien zelf voorkomen dat media illegaal worden gedeeld. Start-ups krijgen een minder strenge wetgeving opgelegd.  

De reacties volgden donderdag de gekende breuklijnen. Gesac, de Europese koepel van auteursrechtenorganisaties, is tevreden dat internetbedrijven de creatieve sector moeten vergoeden voor werk dat nu zomaar wordt gepubliceerd op hun platformen. Over die vergoeding moet nog onderhandeld worden.

De Vereniging van de Europese krantenuitgevers vindt de Europese wetgeving belangrijk voor de toekomst van de beroepsjournalistiek. Ook Andrus Ansip, de vicevoorzitter van de Europese Commissie, benadrukt dat er 'grote nood is aan de bescherming van kwaliteitsmedia'. Vandaag hebben uitgevers geen verhaal tegen giganten als Google en Facebook. De nieuwe wetgeving geeft hen meer onderhandelingsmarge met de digitale reuzen, beklemtoont Ansip.

Filters

De Europese consumentenorganisatie BEUC daarentegen is ontgoocheld. Voor de gewone gebruiker wordt het moeilijker om hun eigen, niet-commerciële, muziek, video of foto’s online te delen. Het Duitse Europarlementslid Julia Reda (Piratenpartij) zegt dat met name artikel 13 van de ontwerprichtlijn de internetplatformen zal dwingen tot het installeren van filters die de illegale publicatie van auteursrechtelijk beschermd werk verhinderen.

Dergelijke filters worden in de teksten niet expliciet opgelegd, maar internetbedrijven zullen ze volgens critici wel moeten installeren om de juridische risico’s in te perken. Die filteralgoritmes zouden niet in staat zijn in te schatten wanneer een werk bijvoorbeeld een parodie of een internetmeme is.

Daardoor dreigt een belangrijk deel van de internet- en jongerencultuur in de verdrukking te komen, ook al beschermen de nieuwe regels parodieën, pastiches en karikaturen. Tegenstanders zeggen dat uiteindelijk de vrijheid van meningsuiting in het gedrang komt.

Kleinere platforms dreigen dan weer in de problemen te komen omdat het bouwen van filters een complexe en dure zaak is. Toch lijkt het compromis minstens voor een deel tegemoet te komen aan bepaalde bezorgdheden. De regels zijn niet van toepassing voor data die worden gebruikt door Wikipedia of door platformen voor opensourcesoftware zoals GitHub. Ook jonge en kleine online platformen krijgen minder strikte voorwaarden opgelegd.

'Korte uittreksels'

Google bleef op de vlakte. Het bedrijf verwelkomt verdere discussie in Europa en zegt dat ‘de details belangrijk zijn’. Dat laatste kan kloppen. Artikel 11 van de ontwerprichtlijn zegt dat uitgevers zoekmachines maar ook andere sites auteursrechten kunnen aanrekenen als die meer dan ‘woorden of heel korte uittreksels’ van artikels reproduceren. Het is nog onduidelijk wat ‘heel kort’ precies wil zeggen. In kringen van de Commissie wordt verwezen naar de bestaande praktijken, elders wordt gevreesd dat nieuwe rechtspraak nodig zal zijn om duidelijkheid te scheppen.

De compromistekst moet eind maart of midden april nog door het volledige Europees Parlement worden goed- of afgekeurd, de laatste sessies voor de Europese verkiezingen van mei. De tegenstanders van de richtlijn zullen hun uiterste best doen om, net zoals afgelopen zomer, de teksten te torpederen.