Recensie | ‘Blik’: een stadstour die doet blikken en blozen

‘Zitten we hier eigenlijk om naar mensen te kijken, of om bekeken te worden?’, zegt een van de toeschouwers lachend. We hebben net een hoofdtelefoon gekregen en zitten op een tribune op de Grote Markt in Leuven. ‘BLIK’, de openluchtvoorstelling van het theatergezelschap Het nieuwstedelijk in het kader van het Dieric Bouts Festival, gaat zo beginnen. Onder een wachtmuziekje kijken we naar het plein, en worden we bekeken door passanten.

Zonder het te weten slaat de grappende toeschouwer de nagel op de kop. ‘BLIK’, een theatraal stadsparcours door Leuven, nodigt het publiek uit met andere ogen naar de wereld te kijken. Wat als een luchtige, humoristische stadswandeling begint, mondt gaandeweg uit in een oefening om onze eigen blik aan een kritische blik te onderwerpen. Naar wie of wat kijken we, en waarnaar niet? En wat vertelt dat over ons selectieve perspectief op de wereld?

De link met de 15de-eeuwse schilder Diedric Bouts legt het theatergezelschap via de uitdrukkingsloze figuren op zijn schilderijen, die weinig prijsgeven over hun gevoelswereld. Het nieuwstedelijk hoopt dat het publiek zich net wel zal verplaatsen in de emoties van anderen. Onder de vleugels van de acteurs Sara Vertongen en Rashif El Kaoui hielp een groep studenten van theaterhogescholen dit stuk te creëren.

Bijpassende stadsgids

Anders dan de filosofische vragen doen vermoeden, kiest ‘BLIK’ voor een speelse aanpak. Na het invullen van een korte vragenlijst - ‘Ben je wel eens bang in Leuven?’ of ‘Bij een stadsbezoek ben ik het meest geïnteresseerd in verhalen/beleving/geschiedenis’ - wordt elke toeschouwer in een van de vier achtkoppige groepen ingedeeld, met bijpassende stadsgids. In onze groep is dat Emiel, gespeeld door dramastudent Joram Haesebeyt. Hij wentelt zich geloofwaardig in de rol van de chaotische masterstudent geschiedenis, inclusief KU Leuven-totebag.

Met onhandige grappen tussendoor en een fanatieke hand in de lucht bij het voorop lopen - ‘Kan iedereen nog volgen?’ - wint Emiel instant de sympathie van de groep. Dat hij tijdens het gidsen quasi terloops zijn mening met een portie maatschappijkritiek verkondigt, komt daardoor nooit prekerig over. Kolonialisme, kapitalisme, armoede en ongelijkheid komen nonchalant voorbij, verstopt onder een schijnbaar speelse tour door Leuven met ‘leuke weetjes’. Ze houden het publiek een spiegel voor waarin het soms lastig in de eigen ogen kijken is.

Het meest geslaagd zijn de momenten waarop dat subtiel gebeurt. Zonder al te veel spoilers te willen weggeven: terwijl de audiogids blijft doordrammen over het netjes aangelegde Sint-Donatuspark in landelijke stijl, verdwijnt de levensgrote muurschildering voor Sanda Dia haast uit beeld. Dat mist zijn effect niet. Even later aan den lijve ondervinden hoe het zogenaamde omstaanderseffect werkt, is akelig confronterend, zelfs als het geweld in scène lijkt gezet.

Wie die confrontatie aanvankelijk nog uit de weg probeert te gaan, kan er tegen het einde van het stadsparcours niet meer omheen. De vraag om jezelf in de ogen te kijken, wordt steeds dwingender. Eindigen doet de voorstelling met een finale op het stadsplein voor de vier groepen samen. Theatraal heeft die apotheose weinig om het lijf, maar ze onderstreept wel - met fluostift - wat het hele stuk wil uitdragen.

‘BLIK’ is slim ervaringstheater dat onze blik in een andere richting stuurt zonder het moraliserende vingertje in de lucht te steken. Over zien en gezien willen worden, terwijl we in een individualistische maatschappij snel de neiging hebben de andere kant op te kijken. Het bekijken - en bekeken worden - waard.

‘BLIK’ speelt tot 15 oktober van woensdag tot zondag, twee keer per dag.

Tickets: nieuwstedelijk.be