Een dans met de Vlaamse identiteit in Dubai

Het begon een paar jaar geleden als een gewaagde denkoefening van theatermaker Chokri Ben Chikha om op de wereldtentoonstelling van Dubai een Vlaams paviljoen te bouwen. Dat zou gevuld worden met zaad- en eicellen van Vlaamse kunstenaars om de Vlaamse artistieke veelzijdigheid te huldigen. Stapsgewijs werd zijn droom concreter. Er kwam een processie in Gent waarop artiesten hun sperma konden doneren, en een maquette van het paviljoen. 

De leider van het Gentse theatergezelschap Action Zoo Humain zag het project als een zachte provocatie. ‘Ik heb al mijn hele leven een fascinatie voor wereldtentoonstellingen’, zegt Ben Chikha. ‘Het zijn catwalks waarop de hele wereld zit te kijken en elk deelnemend land zich van zijn mooiste, origineelste en creatiefste kant wil tonen. Maar zo’n wereldexpo is vooral een economisch event. Kunst en cultuur worden er gemakkelijk vergeten. Terwijl Vlaanderen ook succesvol is geworden dankzij haar kunstenaars.’

Omdat het niet lukte om een fake paviljoen de wereldexpo binnen te smokkelen maakte de 52-jarige theatermaker samen met een groep dansers van Action Zoo Humain een voorstelling over het DNA van onze Vlaamse kunst. Hun performance ‘Flemish Xperience’ is onderdeel van het officiële programma van de Vlaamse week, die zondag van start gaat aan het Belgisch paviljoen.

Flanders Investment & Trade (FIT), dat de Vlaamse week coördineert, kwam tussen in een deel van de kosten. Het Vlaamse exportbureau wil volgende week in Dubai in de eerste plaats de nadruk leggen op Vlaamse innovaties in de slimme mobiliteit, gezondheidszorg, klimaattechnologie en voeding. Maar ook de performance van Action Zoo Humain wordt als een van de highlights van het programma gezien. Het is een originele manier om de Vlaamse creativiteit in de kijker te plaatsen, klinkt bij het FIT.

Action Zoo Humain mag ‘Flemish Xperience’ maandagavond opvoeren op een van de hoofdpodia van de wereldtentoonstelling. Het wordt een hedendaagse dansvoorstelling, met kostuums geïnspireerd door de Antwerpse Zes, veel muziek en videoprojecties. Acht performers staan op het podium. Francesca Vanthielen presenteert.

Zakenlui in Dubai

De voorstelling is het resultaat van een denkoefening over succes en identiteit die Ben Chikha vijf jaar geleden aanvatte. In 2016 was hij artist in residence in het cultuurcentrum van Dilbeek.  De slogan ‘Waar Vlamingen thuis zijn’ zette hem aan het denken: wat is dat, de Vlaamse identiteit? In 2017 maakte hij een theaterbewerking van ‘Onderworpen’ van de Franse schrijver Michel Houellebecq, een boek over de bescherming van onze identiteit.

Ben Chikha: ‘Verschillende politici hadden in die periode de mond vol over hoe Vlaanderen moet excelleren. Dat doen we dus al honderden jaren in de kunsten: met Jan van Eyck, met Peter Paul Rubens, met onze modeontwerpers of onze choreografen.  Wat is dan juist het geheim van ons succes? Wat is het geheim überhaupt van excellent presteren? Zit er iets in ons brood, in ons bier, in onze patatten? Wat maakt dat wij op zo’n vruchtbare bodem leven?’

De theatermaker trok met die vragen door Vlaanderen in een lezingenreeks. Dat onderzoek resulteerde in de voorstelling die culturele succesverhalen uit verleden, heden en toekomst met elkaar verbindt. Toeschouwers krijgen in de voorstelling een Flemish package mee, met daarin ingrediënten van wat volgens het onderzoek het DNA vormt van al dat Vlaams creatief  talent. Ben Chikha: 'Onze Flemish package vertrekt van de hypothese dat er drie eigenschappen zijn die de Vlaamse creatieve economie doen excelleren en die ook in meer of mindere mate in andere culturen zijn terug te vinden.  Vaak worden - ook door wetenschappers - bepaalde eigenschappen aan diverse culturen toegekend. De Aziatische gemeenschap staat bijvoorbeeld te boek als gedisciplineerd. Het unieke aan de Flemish package is dat we drie culturele eigenschappen bundelen die de rest van de wereld op de expo kunnen inspireren.'

Is multiculturaliteit een van de geheimen? Wie het theaterwerk van Action Zoo Humain de voorbije jaren gevolgd heeft, gaat ervan uit dat dat een belangrijke plaats zal krijgen in het stuk. De cast van ‘Flemish Xperience’ bestaat uit spelers met een Russische, Japanse, Senegalese en Guinese afkomst.

Ben Chikha lacht geheimzinnig. ‘Daarvoor zal je moeten komen kijken in maart, dan start het tweede luik, de voorstelling ‘Flemish Primitives’.  We beginnen bij NTGent en gaan dan op tournee in Vlaanderen.  De presentatie op de wereldexpo in Dubai is een belangrijke stap in onze zoektocht naar de maakbaarheid van identiteit en succes. Ik ga op de wereldtentoonstelling over mijn Flemish package in gesprek met mensen uit het zakenleven, en hoop ook op een onderhoud met Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). Al die impulsen en ervaringen gaan we integreren in de vervolgvoorstelling.’