Recensie | Ode aan de man die Shell kwelde

Het klimaatactivisme van de Nederlandse advocaat Roger Cox (54) leest als een David tegen Goliath-verhaal. In 2015 dwong hij de Nederlandse regering om de C0₂-uitstoot te verminderen. Vorig jaar kreeg hij Royal Dutch Shell op de knieën. In die periode volgde regisseur en klimaatactivist Nic Balthazar hem voor de documentaire ‘Duty of Care’.

De bescheiden advocaat uit Nederlands Limburg groeide de afgelopen tien jaar uit tot een luis in de pels van overheden en multinationals. Hij raakte geïnspireerd door de Amerikaanse politicus Al Gore en zijn film ‘An Inconvenient Truth’. De moeder aller klimaatdocumentaires opende Cox de ogen. Wat moest hij later tegen zijn dochters zeggen als ze zouden vragen waarom zijn generatie niet meer haar best had gedaan om de opwarming van de aarde tegen te gaan?

Eerst schreef Cox een boek: ‘Revolutie met recht’. Echte bekendheid verwierf hij toen hij rechtszaken begon aan te spannen. Vorig jaar nam het Amerikaanse opinieblad Time hem op in zijn jaarlijkse lijstje van invloedrijkste mensen ter wereld.

In de documentaire zien we Cox thuis in Nederlands Limburg, tussen zijn kinderen en zijn honden en met zijn collega’s in de rechtszaal. Balthazar toont zich daarbij geen objectieve waarnemer. Als een van de initiatiefnemers van de klimaatzaak in België is hij de Nederlandse advocaat duidelijk erkentelijk voor zijn klimaatactivisme. De geroutineerde milieuactivist Balthazar bogen op een stevig netwerk in de mondiale klimaatwereld. Elke klimaatactivist of -advocaat die hij voor de camera haalt, laat zich in ronkende bewoordingen uit over Cox’ pionierswerk.

Geen spatje emotie

Cox is getrouwd met de dochter van een petroleumingenieur bij Shell. Dat had een interessant spanningsveld kunnen zijn. Hoe ga je daar als familie mee om? Zijn schoonvader is intussen overleden. Met de schoonmoeder kijken we in de documentaire naar oude beelden van familieuitstappen met de ‘Shell-familie’. ‘Het was een goede tijd. Je stond klaar voor Shell. Dat vond je doodgewoon’, zegt ze. Ook haar dochter zegt met warme gevoelens terug te kijken op haar jeugd in olieproducerende landen als Venezuela en Indonesië.

Cox, liggend in de zetel, dient hen van antwoord alsof hij in de rechtszaal zijn pleidooi houdt tegenover de advocaten van Shell. Veel juridische argumentatie, geen spatje emotie. Wat zijn gevecht tegen Shell echt voor de familiebanden betekende, kunnen we nooit afleiden. Ook kritische kanttekeningen, zoals bedenkingen van sommige specialisten bij zijn juridische argumentatie, of over zijn reputatie als liefhebber van snelle wagens, blijven achterwege.

Eigenlijk is de film meer een synopsis van de verwezenlijkingen van de internationale klimaatbeweging. Cox heeft inderdaad de klimaatkoers veranderd en een kettingreactie aan juridische acties in gang gezet. Maar in de lange opsomming van succesvol klimaatactivisme - van België, hoewel de rechter de Belgische staat geen concrete emissienormen heeft opgelegd, tot Bangladesh - laat de film de mislukkingen onvermeld. Niet elke klimaatzaak draaide uit op een overwinning voor de activisten. Het Amerikaanse Our Children’s Trust kreeg de federale overheid niet op de knieën. In Australië ging de minister van Klimaat met succes in beroep tegen een uitspraak dat ze een zorgplicht heeft om kinderen te beschermen tegen schade door de klimaatverandering.

Cox zelf heeft zijn volgende doelwit al voor ogen. De financiële wereld mag zich zorgen beginnen te maken, waarschuwt hij aan het einde van ‘Duty of Care’. ‘Het ligt voor de hand om de financiële sector aan te spreken: banken en investeerders die de vervuilende industrie blijven faciliteren met hun kapitaalinvesteringen.’

‘Duty of Care’ komt volgende week in de zalen.