opinie

Zonder plan en zonder geld is België reddeloos verloren

Managing partner Growth Inc.

28 januari 2022 00:10

Update 28 januari 2022 00:10

Al jaren schuift België grote sociaal-economische hervormingen voor zich uit. Schijnbaar ongestraft, maar dat dreigt snel te veranderen. Politiek immobilisme in een snel verslechterende externe omgeving maakt een acute crisis almaar waarschijnlijker.

België kampt met structurele uitdagingen waarop we al jaren geen antwoord formuleren: de onvoorbereide vergrijzing, de lage participatie op de arbeidsmarkt, de dalende onderwijskwaliteit, infrastructuurnoden en de dalende productiviteitsgroei. Op beleidsvlak werd daaraan de afgelopen twee decennia zo goed als niets gedaan. België was immobiel, maar stabiel. Aan die stabiliteit dreigt een einde te komen, en eerder vroeger dan later.

De toestand lijkt angstaanjagend veel op die van eind jaren zeventig, begin jaren tachtig.

Advertentie

Eerst en vooral verslechtert onze externe omgeving snel. Kleine open economieën worden geconfronteerd met minder globalisering, meer protectionisme en de machtspolitiek van grote landen als de VS of China. Flexibiliteit, wendbaarheid en concurrentiekracht worden belangrijker dan ooit, terwijl we daar al niet in uitblonken.

Bovendien zijn de machtsverhoudingen in Europa sinds de brexit sterk gewijzigd. Grote landen trekken het economische en politieke laken almaar meer naar zich toe, voor energie, klimaat of buitenlands beleid. Kleine, goed geleide en financieel sterke landen hebben een luidere stem aan de onderhandelingstafel. België is daar niet bij. We zullen onze belangen almaar moeizamer kunnen verdedigen.

De essentie

De auteur
Peter De Keyzer is managing partner van Growth Inc.
De kwestie
België schuift al jaren alle grote sociaal-economische hervormingen voor zich uit. Schijnbaar ongestraft, maar dat kan snel veranderen.
Het voorstel
Het politiek immobilisme in een snel verslechterende externe omgeving maakt een acute crisis almaar waarschijnlijker. Zonder een radicale omslag wenken een grote sociaal-economische crisis en een forse verarming.

Ten tweede is het geld op. We hebben geen grote spaarpot voor een betere defensie, een klimaatplan, infrastructuur, de digitalisering van de overheid of een massale klimaatneutrale nieuwbouw. Integendeel, volgens cijfers van de Europese Commissie klokt het Belgische overheidstekort dit jaar af op maar 4,9 procent van het bruto binnenlands product (bbp), het slechtste cijfer van de EU. Bij een ongewijzigd beleid groeien de overheidsuitgaven in 2026 zelfs naar 55 procent van het bbp, ook al het hoogste cijfer van de hele Unie. En dat zonder alle noodzakelijke investeringen die we moeten doen.

Farce

Ten derde is ons bestuur niet langer in staat beslissingen te nemen in het langetermijnbelang. De farce met de kernuitstap is een zoveelste pijnlijk voorbeeld: beslist in 2003, blinde paniek in 2022 wegens onvoorbereid. Wat is het plan voor dit land? Geen enkele politieke partij of politicus heeft het antwoord. Ook het niet-verkozen bestuur laat het afweten: de sociale partners krijgen niets in beweging. Ze klampen zich vast aan een systeem dat er elk jaar minder in slaagt welvaart te creëren. De productiviteitsgroei daalt al jaren structureel en onze carrières zijn bij de kortste ter wereld. Iedereen staat erbij en kijkt ernaar.

Advertentie

We hebben klimaat, energie, infrastructuur, cybersecurity en defensie jarenlang verwaarloosd en allemaal hebben ze dringend geld nodig. Hoe gaan we in de huidige politieke en economische constellatie die investeringen ooit doen, zonder plan en zonder geld? Nog meer schulden aangaan is geen optie. Zeker in tijden van een stijgende rente is dat in België een gevaarlijk recept.

De toestand lijkt angstaanjagend veel op die van eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. België kampte met een oplopende inflatie, en de automatische loonindexering leidde tot een automatisch verlies aan concurrentiekracht. Zwakke regeringen gooiden bovendien de budgettaire discipline overboord, waardoor de overheidstekorten snel opliepen.

Belastingen

Onder druk van onder meer Duitsland werd in 1982 de frank gedevalueerd. Dat was het begin van een decennium zwaar saneren om er weer bovenop te komen. Vandaag hebben we die mogelijkheid niet langer. Er is geen Belgische euro om te devalueren. Een harde saneringsoperatie zoals in Griekenland een aantal jaren geleden staat dan op het menu. Het alternatief is een reusachtige belastingverhoging, maar dat haalt de basis van de economische groei nog verder onderuit.

Nog meer schulden aangaan is geen optie. In tijden van een stijgende rente is dat in België een gevaarlijk recept.

Er is nog één andere mogelijkheid: vandaag eensgezind kiezen voor investeringen en de veel te lang uitgestelde hervormingen doorvoeren. Uitgevoerd met een brede consensus over het hele politieke spectrum. Wie vandaag niet kiest voor een radicale omslag, kiest bewust voor een grote sociaal-economische crisis en een grote verarming. Ofwel grijpen we nu de kans om dit land deftig te hervormen en knopen door te hakken die al jaren op ons wachten. Ofwel wachten we op de crisis te veel, geven we daardoor ons lot uit handen en kapseizen we.