De Griekse ether is een slagveld

De Griekse tv-journaliste Odin Linardatou kon aanvankelijk niet geloven dat de hele Griekse publieke omroep in één klap werd opgeheven. ‘Ik was op 11 juni ’s ochtends al gebeld door krantenjournalisten die zeiden dat er massale ontslagen aankwamen’, zegt Linardatou. ‘Maar later op de dag werd duidelijk dat de hele omroep werd opgeheven. Dat was een enorme schok.’ Toch behoort Linardatou nog tot de geluksvogels. Zij is een van de 600 mensen die inmiddels zijn aangeworven door de nieuwe, afgeslankte staatsoproep. ‘De sluiting is voor mij uiteindelijk een kans gebleken, omdat ik de mogelijkheid kreeg iets nieuws te doen. Voorheen was ik chef van de buitenlandredactie. Nu presenteer ik elke dag een actualiteitenprogramma’, zegt de 48-jarige Linardatou terwijl ze zich laat schminken. Haar gsm rinkelt. ‘We kunnen Martin Schulz krijgen’, zegt ze, doelend op de Duitse voorzitter van het Europees Parlement. ‘Even met de hoofdredacteur bellen om te overleggen.

De Griekse regering schokte op dinsdag 11 juni heel wat Grieken met de mededeling dat de staatsomroep ERT werd gesloten. Ze voegde eraan toe dat het een bezuinigingsmaatregel was en dat spoedig een nieuwe, kleinere omroep zou worden opgericht. Alle werknemers van de oude omroep mochten solliciteren bij de nieuwe afgeslankte omroep. Werknemers, vakbonden en oppositiepolitici reageerden woedend. De bonden organiseerden stakingen en demonstraties tegen de sluiting, en medewerkers begonnen een maandenlange bezetting van het hoofdkantoor van de publieke omroep. Ze bleven programma’s maken en uitzenden.

Politieke crisis

Toen de regering begin november de oproerpolitie de studio’s liet bestormen, om een einde te maken aan de bezetting, leidde dat tot de diepste politieke crisis sinds het aantreden van de regering van premier Andonis Samaras anderhalf jaar eerder. De regering overleefde een motie van wantrouwen in het parlement. Maar de kleine partij Democratisch Links stapte uit de coalitie. En de regeringsmeerderheid in het parlement slonk tot een handvol zetels. Volgens de linkse oppositieleider Alexis Tsipras, die de motie van wantrouwen indiende, maakt de regering zich schuldig aan ondemocratische praktijken. ‘Publieke omroepen gaan maar in twee gevallen uit de lucht: bij een buitenlandse invasie en bij een staatsgreep’, aldus de oppositieleider.

Ondanks de zware spanningen proberen de journalisten van de nieuwe staatsomroep er het beste van te maken. In het schemerdonker van de regiekamer zitten deze ochtend een tiental mensen achter schermen en schakelpanelen om een live-uitzending in goede banen te leiden. Het actualiteitenprogramma dat op de schermen voorbij komt, begint met wat korte nieuwsberichten. Dan wordt er anderhalf uur lang gepraat met gasten in de studio. ‘We zouden graag meer reportages uitzenden en livegesprekken voeren met verslaggevers op locatie’, zegt regisseuse Andreadelli. ‘Maar we hebben daar de middelen niet voor. Het is een beetje behelpen.’ Halverwege de uitzending valt een groot plasmascherm in de regiekamer ineens uit. Een technicus wordt erbij geroepen. Pas 20 minuten later floept het beeld weer aan. ‘Het is een puinhoop’, zegt de journaliste Mariana Petraki. ‘We moeten vanuit het niets een nieuw tv-kanaal opbouwen, zonder dat we er de mensen en de middelen voor krijgen.’

De oude staatsomroep ERT stond model voor alles wat mis is met Griekenland. Na decennia van verkwisting, vriendjespolitiek en corruptie was de omroep een inefficiënte moloch die 280 miljoen euro per jaar kostte. De ERT had vier tv-kanalen, 20 radiostations, meerdere websites, twee symfonie-orkesten en 2.650 werknemers. De meeste programma’s werden door het publiek saai gevonden en trokken relatief weinig luisteraars en kijkers. De Griekse premier Samaras noemde ERT ‘een belangrijk symbool van verspilling en het gebrek aan transparantie.’ De nieuwe omroep moet efficiënter en minder corrupt worden. De organisatie, die voorlopig Griekse Publieke Televisie (EDT) is gedoopt, moet tegen komend voorjaar met 1.300 werknemers op volle kracht draaien.

Maar veel voormalige ERT’ers die niet zijn aangenomen door de nieuwe omroep geloven niet in die nobele motieven van de regering. ‘De oude omroep was altijd al een spreekbuis van de regering’, zegt vakbondsleider Panayiotis Kalfayannis. ‘Maar de huidige regering wil nog meer controle. Daarom hebben ze de ERT opgeheven en hun eigen omroep opgericht, die van hen afhankelijk wordt.’

Vakbond

Kalfayannis en zijn collega’s vertellen in een vergaderzaaltje van de vakbond, pal tegenover het ERT-hoofdkantoor, dat opstandige oud-medewerkers van de staatsomroep nog steeds de studio’s in Thessaloniki, de tweede stad van Griekenland, in handen hebben, evenals tientallen zendmasten. Met behulp van deze faciliteiten zenden ze eigen programma’s uit. Intussen zijn de ex-ERT’ers ook hun eigen webradio en -televisie aan het opzetten (www.ertopen.com), met als motto: ‘De vrije stem van de samenleving’.

Omdat ze verwachten dat de politie ook de studio’s in Thessaloniki zal ontruimen, zijn de ontslagen werknemers in enkele vertrekken van het vakbondskantoor alvast twee radiostudio’s en een tv-studio aan het inrichten. Zo kunnen ze hun alternatieve programma’s blijven maken en uitzenden via internet. ‘We geven de strijd niet op’, zegt vakbondssecretaris en omroeptechnicus Gabriel Kasimatis.