Sparen voor later is verstandig, maar niet evident. We vinden altijd wel een reden om ons geld uit te geven. Inzichten uit de gedragseconomie helpen dat patroon te doorbreken. Want wie eens begint te sparen, gaat daar gewoon mee door.
Om te begrijpen waarom mensen soms moeilijk sparen, baseerde de Amerikaanse gedragseconoom Shlomo Benartzi zich tijdens een TED-talk op een experiment met bananen en chocolade uit 1998. Benartzi stelde het publiek voor om binnen een week opnieuw naar een TED-talk te gaan. Hij beloofde ze zelfs een snack tijdens de pauze: bananen of chocolade.
Op basis van het experiment, uitgevoerd door onderzoekers van Rotterdam Institute for Business Economics en Leeds Univerisity Business School[WV2] , wist Benartzi dat 74 procent van zijn publiek voor de bananen zou kiezen, als hen gevraagd wordt om die keuze op voorhand te maken. En toch zal driekwart van jullie volgende week geen banaan maar chocolade eten, drukte hij het publiek op het hart. Waarmee Benartzi duidelijk maakte dat we wel denken dat we onszelf kunnen beheersen, tot het zover is.
De drang naar onmiddellijke bevrediging beïnvloedt ons spaargedrag. ‘Huidige voorkeur’, noemen economen het. We weten dat we moeten sparen, maar dat doen we volgend jaar wel.
Die drang naar onmiddellijke bevrediging beïnvloedt ook ons spaargedrag. ‘Huidige voorkeur’, noemen economen het. We weten dat we moeten sparen, maar dat doen we volgend jaar wel. De vakantie komt eraan, laten we een leuke reis maken. Sparen stellen we uit tot na de vakantie. De onmiddellijke beloning is veel leuker.
Bewust keuzes maken
Om dit om te buigen, beroepen gedragseconomen zich op ‘inertie’, een term uit de fysica. Net zoals een object zijn beweging blijft aanhouden van zodra het in beweging is gezet, herhalen ook mensen steeds hetzelfde gedrag. Tot er een andere kracht op inwerkt. Financiële gewoontes veranderen met andere woorden niet zomaar. Er moet iets gebeuren dat mensen verhindert om te doen wat ze gewend zijn, of ze moeten een bewuste keuze maken om de zaken anders aan te pakken.
Een voorbeeld: wie er een gewoonte van maakt om elke maand twee keer uitgebreid te gaan tafelen, zal dat waarschijnlijk blijven doen. En dat terwijl hij of zij onbewust weet dat ze met één etentje uit te sparen elk jaar een mooi bedrag opzij zou kunnen zetten.
Een van de eenvoudigste manieren om consequent te sparen is om aan het begin van elke maand, als je loon pas gestort is - een vast bedrag op je spaarrekening te plaatsen.
Gelukkig bestaan er pistes om de keuze om te beginnen met sparen, of om beter te sparen, te vergemakkelijken. Een van de eenvoudigste manieren om consequent te sparen is om aan het begin van elke maand, als je loon pas gestort is - een vast bedrag op je spaarrekening te plaatsen. Wie dit een paar maanden volhoudt, is vertrokken voor de lange termijn en heeft zichzelf een gezonde spaargewoonte aangeleerd.
Een tweede manier om sparen te stimuleren is een spaarrekening openen bij een tweede bank. Zo vergroot je de afstand tussen je zicht- en spaarrekening. De verleiding zal kleiner zijn om snel wat geld over te schrijven voor een impulsaankoop.
Eenvoudig maar effectief
Shlomo Benartzi en Nobelprijswinnaar Richard Thaler beriepen zich in de jaren 90 op dezelfde principes voor hun experiment ‘Spaar Meer Morgen’. Ze gaven de 315 medewerkers van een groot bedrijf de kans om de komende vier jaar hun jaarlijkse loonsverhoging te sparen. De 169 medewerkers die intekenden, hadden na vier jaar hun jaarlijkse spaarbedrag verviervoudigd.
De 169 medewerkers plukten de vruchten van de bewuste keuze die ze maakten om hun gedrag te veranderen. Het systeem maakte het hen bovendien ook nog eens heel gemakkelijk. Verdienden ze meer, dan spaarden ze ook meer. Zo hoefden ze niet na te denken of ze dat extraatje nu wel of niet zouden sparen. Deze techniek is beschamend eenvoudig, maar hij werkt extreem krachtig. Het besluit was dat inertie ook op een positieve manier kan worden aangewend.
Spaart u bewust? Test hier uw spaarkracht!