Assad herovert bakermat opstand

De troepen van president Bashar al-Assad hebben er de afgelopen weken de beuk ingezet. Met de steun van bevriende milities en hun Russische en Iraanse bondgenoten slaagden ze er, sinds de start van een offensief halfweg juni, in het grootste deel van het zuiden en zuidwesten van Syrië te heroveren op een amalgaam van rebellengroepen die opereerden onder de vlag van het Syrische Vrije Leger.

Assad boekte flinke terreinwinst in de provincies Daraa en Quneitra, aan de grens met Jordanië en de Golanhoogte. Veel opstandelingen capituleerden nadat ze door het regime voor de keuze waren gesteld. Ofwel verhuisden ze naar rebellengebied in het noorden van Syrië, ofwel bleven ze ter plaatse en verzoenden ze zich met het regime. Veel rebellen kozen naar verluidt voor de laatste mogelijkheid.

Het recente succes betekent niet dat Assad heer en meester is in het zuiden. Zijn manschappen leveren in de provincie Quneitra nog slag met een groepering die gelieerd is aan de terreurgroep Islamitische Staat. Die heeft nog drie dorpen aan de grens met de Golanhoogte in handen. IS-militanten pleegden onlangs een reeks zelfmoordaanslagen in de regio. Daarbij vielen tientallen doden.

Israël heeft het Syrische offensief in Quneitra de voorbije weken nauwlettend in de gaten gehouden. De Israëli’s bezetten de aangrenzende Golanhoogte, die ze in 1967 op Syrië veroverd hebben. Zij vrezen dat Iran, een bondgenoot van Assad, van de gelegenheid gebruikmaakt om militaire bases op te richten in het grensgebied, van waaruit Israël kan worden aangevallen.

Om dat scenario te vermijden voerde het Israëlische leger de afgelopen maanden steeds vaker aanvallen uit op Iraanse doelwitten in Syrië. Premier Benjamin Netanyahu riep ook de hulp in van de Russische president Vladimir Poetin om de Iraniërs in toom te houden. Moskou liet begin deze week echter verstaan dat het Iran niet kan dwingen Syrië te verlaten.

De opmars van zijn troepen in het zuiden is een opsteker voor de Syrische president. Het was in de stad Daraa, de hoofdplaats van de gelijknamige provincie, dat in maart 2011 de eerste protesten uitbraken tegen het bewind in Damascus. De onrust verspreidde zich al snel over de rest van het land en mondde uiteindelijk uit in een burgeroorlog die al honderdduizenden mensenlevens heeft gekost.

Assad

Meer dan zeven jaar na het uitbreken van de opstand staat president Assad sterker dan ooit. Hij is erin geslaagd de rebellen terug te dringen in de noordwestelijke provincie Idlib, waar ze volledig omsingeld zijn door Syrische regeringstroepen. Assad maakt er geen geheim van dat hij het vizier heeft gericht op dat gebied. ‘Idlib is nu ons doel’, zei hij vorige week aan Russische journalisten.

Met een offensief in het noorden begeeft Assad zich echter in een geopolitiek wespennest. Naast een handvol rebellengroepen zijn in de regio ook Koerdische milities actief. Nadat die te ver waren opgerukt, reageerde Turkije met een militaire invasie. In samenspraak met Rusland en Iran, de bondgenoten van Assad, richtten de Turken een rist militaire voorposten op in Idlib en omstreken.

De Koerden kregen aanvankelijk de steun van Amerikaanse troepen die in de buurt opereren. Maar die bleven plotseling afzijdig toen Turkije begin dit jaar de Koerdische enclave Afrin aanviel en veroverde. Het is inmiddels volstrekt onduidelijk wat de Amerikaanse president Donald Trump van plan is in Syrië. Hij geeft tegenstrijdige signalen over de aanwezigheid van zijn manschappen in het land.

Geconfronteerd met Trumps wispelturigheid lijken de Koerden toenadering te zoeken tot het regime-Assad. Afgelopen weekend trok een Koerdische delegatie naar Damascus voor overleg. Beide partijen spraken af te werken aan ‘een routekaart voor een democratisch en gedecentraliseerd Syrië’. Het is de Koerden er vooral om te doen de autonomie te behouden die ze tijdens de burgeroorlog hebben opgebouwd in het noorden van Syrië.