Aanval op Saoedische exporthaven jaagt olieprijs naar precoronaniveau

De prijs van een vat Noordzeeolie knalde maandagochtend boven 70 dollar en bereikte daarmee het hoogste peil sinds begin vorig jaar. De markt reageerde nerveus op een aanval op de Saoedische havenstad Ras Tanoera, een cruciale schakel in 's lands olie-industrie. Het is de belangrijkste exporthaven van de staatsoliereus Aramco en vlakbij ligt de grootste raffinaderij van het land.

De aanval was het werk van de Houthi-rebellen uit het naburige Jemen, met wie Saoedi-Arabië al jaren een verbeten oorlog voert. Vanop zee stuurden opstandelingen een aanvalsdrone naar Ras Tanoera. Het toestel kon tijdig worden onderschept en volgens de autoriteiten liepen de olie-installaties geen schade op. In een communiqué spraken ze van 'sabotageacties' die de 'veiligheid en stabiliteit van de internationale energievoorziening viseren'.

Grootste disruptie

De Houthi-rebellen bewezen in september 2019 dat ze wel degelijk hard kunnen toeslaan. Toen legden ze met een aanval op twee grote olievelden een deel van de Saoedische productie voor weken stil. 'De mensen zijn het inmiddels weer vergeten, maar dat was toen de grootste disruptie van de olieproductie sinds de Tweede Wereldoorlog', zegt Thijs Van de Graaf, hoogleraar internationale politiek aan de Universiteit van Gent.

'De aanval van zondag was slechts één incident in een hele reeks', zegt Van de Graaf. De Jemenitische opstandelingen vallen niet alleen steeds meer doelwitten aan op Saoedisch grondgebied. Ook hun broodheren in Iran laten vaker hun spierballen rollen. Begin dit jaar nam de Iraanse Revolutionaire Garde een Zuid-Koreaanse olietanker in beslag. En Israël beschuldigde Teheran er onlangs van achter een explosie op een Israëlisch schip in de Golf van Oman te zitten.

Joe Biden

Van de Graaf sluit niet uit dat de escalatie te maken heeft met de machtswissel in de Verenigde Staten. 'President Joe Biden heeft al gezegd dat hij wil terugkeren naar de nucleaire deal met Iran.' De Iraniërs speelden het spel de afgelopen hard, maar hielden de deur op een kier. Met de aanvallen hoopt Teheran zijn onderhandelingspositie mogelijk te versterken, zegt Van der Graaf. 'Al is het de vraag of het zijn hand niet overspeelt.'

De Saoedi's worden zenuwachtig bij het vooruitzicht dat de VS en Iran weer rond de tafel gaan zitten. Biden maakte al een einde aan de Amerikaanse inmenging in de oorlog in Jemen. Daarbij komt dat de relatie met Riyad flink bekoeld is. Illustratief was het recente Amerikaanse rapport over de moord op de Saoedische dissident Jamal Kashoggi. Daaruit bleek dat de sporen leiden naar kroonprins Mohammed bin Salman.

Olie voor veiligheid

Toch is volgens Van der Graaf de relatie tussen Washington en Riyad niet alleen beginnen te kantelen door de komst van Joe Biden. 'De alliantie tussen beide landen, die al dateert van de Tweede Wereldoorlog, was gebaseerd op de afspraak 'olie in ruil voor veiligheid'. Maar de VS hebben gewoon minder olie nodig uit het Midden-Oosten en keren de regio geleidelijk de rug toe.'

Tegelijk ging de rivaliteit tussen Saoedi-Arabië en Iran crescendo. Door de escalatie - en de vrees dat de situatie snel kan ontsporen - klom de olieprijs maandag tot het niveau van voor de coronapandemie. 'Het herstel is ongelooflijk, want de markt heeft diep gezeten, met op een bepaald moment zelfs negatieve prijzen.'