Claudia Goldin, de Nobelprijswinnares die op haar 77ste noest doorwerkt

Afgelopen maandag verscheen op de website van het National Bureau of Economic Research een academische paper getiteld ‘Why Women Won’. Die gaat over de strijd voor vrouwenrechten in de VS sinds het begin van de 20ste eeuw, en met name de vooruitgang op de werkvloer. De paper spreekt over een cruciaal decennium, tussen 1963 en 1973, waarin enkele belangrijke veranderingen in het beleid hebben geleid tot een betere situatie voor vrouwen op de arbeidsmarkt.

De auteur van het onderzoek is Claudia Goldin (77), professor economie aan Harvard University. Maar de publicatie van haar studie kan onmogelijk het hoogtepunt van die maandag geweest zijn. Diezelfde ochtend had Goldin een telefoontje uit Stockholm gemist - ze was na een vroege wandeling met de hond weer in bed gekropen - met de boodschap dat ze zelf had gewonnen. En wel de Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen ter nagedachtenis van Alfred Nobel, beter bekend als de Nobelprijs Economie.

Goldin ontving de onderscheiding vanwege het grote belang van haar werk voor ons begrip van de loonkloof tussen mannen en vrouwen, waarom die bestaat en hoe die is geëvolueerd. Ze heeft de evolutie beschreven van wat werk betekent voor vrouwen - van een job naar een carrière. Maar ze legt ook de pijnpunten bloot die nog altijd bestaan, zoals achterstand op vlak van salaris en kansen om door te stoten naar de top. Ze is de derde vrouw die de prijs wint, maar pas de eerste die hem niet moet delen met een man. Net zoals ze begin jaren 80 de eerste vrouwelijke professor was die vast benoemd werd aan het departement economie van de elite-universiteit van Harvard.

Goldin vond in historische data over vrouwen op de arbeidsmarkt een onderzoekdomein dat veel spannender bleek dan gelijkaardige cijfers over mannen, omdat er veel meer variatie in zat. Die grotere variatie maakt het net interessant, want daaruit vallen dingen af te lezen. Vanzelfsprekend was die ontdekking niet. In de officiële overheidstabellen stond de bezigheid van vrouwen lang beschreven als ‘echtgenote’, maar Goldin sleepte er andere data bij om aan te duiden dat ze wel degelijk werk verrichtten, bijvoorbeeld in de landbouw.

Zorg voor kinderen

Haar werk haalde de veronderstelling onderuit dat meer vrouwen aan de slag gaan naarmate landen rijker werden. De grafiek vertoont namelijk een stevige dip bij het begin van de industrialisering, want een job in een fabriek was moeilijk te combineren met zorg voor kinderen. Dat veranderde in de 20ste eeuw met het ontstaan van een dienstensector, al bleef een flink stigma lang leiden tot discriminatie.

Misschien wel haar invloedrijkste werk verscheen in 2002, een paper met de titel ‘The Power of the Pill’. Samen met haar echtgenoot en collega-econoom Lawrence Katz toonde ze aan dat technologie een grote impact had. De uitvinding van de pil, een van de evenementen in de bewuste periode tussen 1963 en 1973, leidde tot een lager risico op ongewenste zwangerschappen, waardoor vrouwen meer konden investeren in onderwijs en carrière. Het aantal vrouwen dat rechten, geneeskunde of economie ging studeren, schoot omhoog, terwijl het aantal vrouwen dat voor hun 24 trouwde een duik nam.

Voor haar onderzoek naar de loonkloof werkte Goldin uitvoerig samen met de Belgische econome Marianne Bertrand, verbonden aan de University of Chicago. Ze toonden onder meer aan dat het verschil in salaris tijdens de industriële revolutie aanvankelijk slonk, om in de 20ste eeuw weer te groeien. Vandaag blijkt dat mannen en vrouwen meestal op hetzelfde loonniveau beginnen, maar dat de komst van kinderen vrouwen qua salaris achterop stelt. Dat komt omdat voor veel hoog opgeleiden lange uren en permanente beschikbaarheid meer beloond worden. Dat benadeelt vrouwen, omdat ze in de rolverdeling meer verantwoordelijkheid opnemen voor het gezin.

Nog een bevinding van Goldin is dat vrouwen in de VS almaar langer blijven werken, ook nadat ze de pensioenleeftijd hebben bereikt. En dat niet uit financiële noodzaak, maar omdat ze er veel voldoening uit blijven halen. Van die trend is de econome zelf een voorbeeld. Goldin is 77 en nog volop aan de slag.