Brandbrief Lindner zet Duitse regering onder hoogspanning

Met de Duitse regering is het zoals met de Duitse economie: going nowhere fast. Wie dacht dat de crisis rond autobouwer en industrieel icoon Volkswagen in de 'verkeerslichtcoalitie' van sociaaldemocraten (SPD), groenen en liberalen (FDP) de neuzen in dezelfde richting zou zetten, vergist zich.

Meer nog: de industriële crisis vertaalt zich in een loszanderig opbod van plannen dat elk coherent relanceplan op voorhand saboteert. Kanselier Olaf Scholz (SPD), de groene minister van Economie Robert Habeck en minister van Financiën en FDP-boegbeeld Christian Lindner: elk kwamen ze vorige maand met één of ander relanceplan, telkens zonder met de coalitiepartners te overleggen.

Lindner escaleert nu dat opbod. In een via de conservatieve krant Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) uitgelekt 18 pagina's tellend 'Grundsatzpapier' pleit het liberale kopstuk voor een trendbreuk. An sich is zo'n breuk met het decennialang pappen en nathouden exact wat Duitsland nodig heeft, alleen leest de nota van Lindner vooral als een rechtstreekse aanval op de heilige huisjes van de twee partners.

Zo eist Lindner een tragere klimaattransitie, logischerwijs niet echt een populaire stelling bij de groenen. En helemaal vernietigend is Lindner voor stukken arbeidswetgeving die de SPD van Scholz dierbaar zijn. Op de schop moeten voor de FDP-chef onder meer de wet die voorschrijft dat alleen ondernemingen die hun werknemers vakbondsconforme voorwaarden bieden aan openbare bestedingen mee mogen doen ('Tariftreuegesetz') en de wet die ondernemingen verplicht over hun hele toeleveringsketen de mensenrechten te respecteren, in een typisch Duits mondvol Lieferkettensorgfaltsplichtengesetz genaamd.

'Een aanval op 18 pagina's', vat Süddeutsche Zeitung samen. Duitse politieke veteranen trekken een parallel met de brandbrief van Otto Graf Lambsdorff in september 1982. De toenmalige liberale minister van Economie kwam met een nota die ostentatief bedoeld was om de zieltogende economie nieuw leven in te blazen. De sociaaldemocratische kanselier Helmut Schmidt zag het Thatcheriaans liberaliserings- en besparingsprogramma als een 'echtscheidingsnota'. Schmidt werd op 1 oktober 1982 met steun van de liberale coalitiepartner weggestemd via een motie van wantrouwen van de christendemocraten.

In theorie zijn de volgende federale verkiezingen in Duitsland pas voor september 2025, vervroegde verkiezingen - bovenvermelde casus uit 1982 daar gelaten - zijn in Duitsland zeldzaam. Maar in de feiten staat het licht van de verkeerslichtscoalitie sinds september continu op rood. Toen kregen alle coalitiepartners bij deelstaatverkiezingen in het oosten een bolwassing.

In de jongste peilingen scoren alle drie regeringspartijen historisch slecht. De FDP haalt zelfs consistent niet de 5 procent om in de Bondsdag te kunnen blijven. Precies dat vooruitzicht lijkt Lindner stilaan te doen besluiten dat de stekker uit de regering trekken de enige kans op overleving is.

De christendemocraten van voorzitter Friedrich Merz ruiken logischerwijs bloed. In de peilingen zijn CDU en de Beierse zusterpartij CSU goed voor 31 à 36 procent, meer dan de drie regeringspartijen samen. Thorsten Frei, in de CDU-Bondsdagsfractie de nummer twee na Merz, roept in de krant Rheinische Post op tot vervroegde verkiezingen.

Ook de Duitse media lijken het gehad te hebben na drie jaar kibbelkabinet. Onder meer de kranten Handelsblatt en Die Welt riepen vrijdag op tot vervroegde verkiezingen.