Voka-voorzitter: 'Efficiënt bestuur belangrijker dan staatshervorming'

Voka trapte maandagavond het politieke jaar af met een debat tussen partijvoorzitters en een receptie voor ondernemers en politici. Anders dan in de voorbije jaren zal er geen pleidooi voor hervormingen in het komende jaar klinken bij de Vlaamse werkgeversorganisatie. Daarvoor is geen politiek draagvlak meer, merkt Rudy Provoost, die in oktober 2022 voorzitter werd en voor het eerst de rentreespeech geeft.

'In de aanloop naar de verkiezingen zal geen enkele partij nog risico's nemen. Het is vooral zaak dat de politiek na de verkiezingen de koppen bij elkaar steekt en geen tijd verliest in de formatie. De politiek is eigenlijk al in lopende zaken. Voor sommige dossiers, zoals stikstof, zijn dat zelfs slepende zaken', zegt Provoost.

Hij legt daarom in zijn speech de nadruk op het belang van een efficiënt bestuur, eerder dan voor een nieuwe staatshervorming te pleiten. 'We schrijven ons verkiezingsmemorandum op basis van de huidige bevoegdheidsverdeling. We zijn vragende partij voor een effectievere overheid. Dat kan binnen de huidige bevoegdheden. Als de politiek er niet uitraakt en niet met een blauwdruk voor de toekomst van ons land kan komen, dan zeggen we: dat kan geen excuus zijn om niet in te grijpen waar het nodig is', zegt Provoost.

Laat Voka de vraag om een staatshervorming volledig los?

Rudy Provoost: 'Ik zeg niet dat er geen staatshervorming nodig is, want er zijn systeemfouten. We vinden nog altijd dat de bevoegdheden arbeidsmarkt en gezondheidszorg bij de deelstaten moeten komen, maar efficiënt bestuur is op dit moment belangrijker dan een staatshervorming. Net zoals in een bedrijf heb je in de politiek een cultuur. Er moet een stap gezet worden in de verandering daarvan. Zelf roepen we in onze campagnes op er samen iets van maken. De politiek moet nadenken over hoe ze zaken kan realiseren. Dat vergt geven en nemen. Politici moet elkaar meer beginnen te gunnen.'

Wat moet er dan gebeuren?

Provoost: 'We hebben één Vlaamse minister van Energie, Innovatie en Industrie nodig. Alle uitdagingen in die gebieden hangen samen. We denken ook dat één minister bevoegd moet worden voor Onderwijs en Werk. Daarvoor heb je geen staatshervorming nodig. Talentontwikkeling en arbeidsmarktontwikkeling lopen samen, denk aan levenslang leren. Je kan geen discussie voeren over de arbeidsbemiddelaar VDAB zonder na te denken over jongeren die in het secundair onderwijs kiezen voor een beroeps- of technische opleiding en vroeger op de arbeidsmarkt terechtkomen. Vandaag is het versnippering alom en voeren we achterhoedegevechten.'

Heeft de vernietiging van de vergunning voor de bouw van Project One, de ethaankraker van de chemiegroep Ineos in de haven van Antwerpen, niet aangetoond dat er geen tijd te verliezen is?

Provoost: 'Daarom moet de regering voorzien in een adequaat regelgevend kader. Het stikstofdecreet dat nu in het parlement ligt, moet zo snel mogelijk gestemd worden. Ik besef dat de strengere aanpak van de landbouw dan de industrie gevoelig ligt, maar als dat niet gebeurt, is het gevolg dat straks ook in de industrie niets meer kan. We zouden met zijn allen vastlopen. Ineos is één voorbeeld, maar ook andere projecten staan onder druk. Denk aan de uitbreiding van de Antwerpse haven, de nieuwe productie-installatie van het staalbedrijf ArcelorMittal, de nieuwe vergunning voor Brussels Airport of de uitbreiding van de Brusselse Ring. Dat zijn ontzettend belangrijke projecten. De politiek moet garanderen dat alle randvoorwaarden er zijn.'

Is stikstof de grootste bedreiging voor de investeringszekerheid in de industrie?

Provoost: 'Nee, het probleem is veel groter. In al mijn gesprekken met bedrijven komt het probleem van de regulitis aan bod. Er is een gigantische nood aan rechtszekerheid, waarbij bedrijven voor zichzelf investeringen kunnen plannen. Als er geen duidelijkheid over de regels komt, zullen ook kmo's beslissen niet meer in Vlaanderen of België te investeren en trekken ze naar het buitenland. Het is niet alleen een kwestie van grote multinationals.'

'Ik geef Ineos-baas Jim Ratcliffe gelijk als hij zegt dat de toekomst van de chemie in Europa onder druk staat. De industrie lijdt van alle sectoren het meest onder alle krachten die vandaag aan het werk zijn. We zitten met een loonhandicap die toegenomen is door een indexering met 10 procent. Europese landen hebben een energiehandicap tegenover de Verenigde Staten. We zien een druk op de industriële vraag. Als de cashflow vermindert, worden investeringen uitgesteld. We hebben arbeidsmarktkrapte, negen op de tien bedrijven vinden geen geschikt volk. Daar komt de milieuregelgeving van Europa, zoals de natuurherstelwet of de plannen voor klimaatneutraliteit, bovenop. Het is niet alleen een Vlaamse verantwoordelijkheid, maar ook een Europese.'

Is de slinger in de Europese Unie te ver doorgeslagen naar ecologie?

Provoost: 'Iedereen is het eens over de doelstellingen, maar bijna elke maand komt Europa met een nieuw plan. Onze ondernemingen zien door de bomen het bos niet meer. Zeker omdat er een strakke tijdslijn is. We moeten weer naar de essentie. Ook op Europees niveau is dat een geïntegreerd industrie-, energie- en innovatiebeleid, met een commissaris die voor alle drie bevoegd is.'

Op Europees niveau zeggen sommigen dat er geen industrie meer nodig is.

Provoost: 'Dat is een aberrante stelling. De welvaart die we hebben opgebouwd dankzij het industriële succes komt in gevaar. Ondernemers spreken me ook aan over subsidies en het gelijke speelveld op Europees niveau. Landen als Frankrijk en Duitsland hebben veel diepere zakken dan wij om nieuwe investeringen aan te trekken. We dreigen de industrie kwijt te spelen aan naburige regio's zoals Noord-Frankrijk. Het gaat over miljarden.'

Zelfs al zouden we willen in Vlaanderen, we kunnen toch nooit opboksen tegen grote overheden? En ook elders, zoals in de kinderopvang of het onderwijs, zijn de noden groot.

Provoost: 'Als we in Vlaanderen weerwerk willen bieden aan die evolutie, dan hebben we het over honderden miljoenen, ja. Doen we het niet, dan nemen we gigantische risico's en dreigen we een welvaarts- en welzijnsprobleem te creëren. De grootteorde verandert en dat vergt een andere kijk op hoe je met steun- en financieringsmechanismen omgaat. De Vlaamse budgetten zijn veel te versnipperd. Als je blijft denken in schijven van 10 miljoen kom je er niet uit. Je kan de 250 miljoen euro voor energiesteun, die amper is aangevraagd door bedrijven, inzetten.'

Bent u ontgoocheld in de Vlaamse regering van Jan Jambon? Die had de naam ondernemingsgezind te zijn, maar heeft de uitdagingen nog groter gemaakt.

Provoost: 'Ik denk dat de hele politiek zichzelf moet heruitvinden. Het begint natuurlijk met doen wat je beloofd hebt. De regeerakkoorden zijn niet gerealiseerd, met federaal de hervorming van de pensioenen en Vlaams de onderwijsproblematiek. Ik zie te weinig spelmakers en te veel spelbrekers.'

Was u dan gecharmeerd door de krantenadvertentie van premier Alexander De Croo, waarin hij zei dat politici moeten stoppen met ruziemaken?

Provoost: 'Voka heeft als slogan 'samen ondernemen, samen groeien'. Dat houdt uiteraard ook samenwerken in. We moeten de krachten bundelen en de klemtoon leggen waar gemeenschappelijke grond is.'

Wat vindt u van het initiatief van N-VA-voorzitter Bart De Wever om een centrumrechts blok te vormen?

Provoost: 'Wij juichen elk initiatief toe van politici die elkaar de hand reiken. Democratie is een spel van these, antithese en dan synthese. In de afgelopen maanden hebben we gezien dat partijen zich vastgebeten hebben in de antithese. Een van de redenen voor de mislukking van de fiscale hervorming is dat bepaalde partijen in een egelstelling gekropen zijn. En ik bedoel niet één politicus. Antipolitiek werkt antipolitiek in de hand. Aan politici die een toenaderingspoging doen, zeg ik: ga op die weg door.'