Vlaanderen lust onbeperkte instroom niet-Europese studenten niet meer

Hoewel steeds meer internationale studenten hun weg vinden naar de Vlaamse hogescholen en universiteiten, wil de toekomstige Vlaamse regering de instellingen daar niet langer onbeperkt voor subsidiëren. Wordt de groep niet-Europese studenten groter dan 2 procent per hogeschool of universiteit, dan droogt de financiering op. Dat idee ligt op tafel bij de onderhandelingen tussen de N-VA, Vooruit en CD&V.

Concreet gaat het om studenten uit landen van buiten de Europese Economische Ruimte (de EU-landen plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland). Vooral voor universiteiten die de jongste jaren resoluut de internationale kaart trokken, zou de aderlating in de miljoenen euro's lopen.

Vooral de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de KU Leuven zouden zwaar getroffen worden door een herziening van de financiering. Bij de VUB komen 2.000 studenten (7%) van buiten de EER. Bij een aftopping op 2 procent zal de instelling geen financiering krijgen voor 5 procent van haar studentenpopulatie. Aan de KU Leuven komen zo'n 4.500 studenten (8,4%) van buiten Europa.

De financieringsstop zou geen besparing inhouden voor de Vlaamse regering, benadrukt een bron dicht bij de onderhandelingen, want de geldpot voor de studentensubsidiëring wordt niet gewijzigd. Wel zou een verschuiving tussen de universiteiten gebeuren. Terwijl de VUB en de KU Leuven middelen verliezen, zou de Universiteit Gent (UGent) - met veel minder internationale studenten - kunnen winnen.

Verengelsing

De maatregel is dus eerder ingegeven door ideologie dan budgettaire bezorgdheden. Volgens de voorstanders - met de N-VA op kop - zetten de internationale studenten het onderwijssysteem onder druk. Zo is de vergaande verengelsing niet in het belang van de Vlaamse student, klinkt het. Dat ligt in de lijn van de stevige focus op het Nederlands als onderwijstaal in eerdere onderhandelingsnota's.

Daarnaast zou een te grote toestroom van buitenlandse studenten tot druk op de kotenmarkt leiden. Ook passeren universiteiten nu ook twee keer langs de kassa, gaat de redenering, want bij een student van buiten de EER mag een instelling een hoger inschrijvingsgeld vragen. Ten slotte staat de financieringsstop al langer decretaal ingeschreven maar werd de regel nooit toegepast. 'We willen dus louter de wetgeving volgen', klinkt het.

Tegenstanders hameren dan weer op de nood aan internationaal talent. 'Onze Vlaamse universiteiten moeten de brug slaan naar de mondiale agenda van wetenschap en innovatie. Ze kunnen de beste talenten van over de hele wereld aantrekken', zegt Luc Sels, de rector van de KU Leuven. Volgens Sels wordt in Vlaanderen 'het debat voor een slimme internationalisering al te snel ontmoedigd'. 'De plannen die nu voorliggen draaien de klok terug, wat triest is voor onze economie en samenleving, maar ook voor onze universiteit en haar Europese toppositie in onderzoek en innovatie.'

Ook Jan Danckaert, de rector van de VUB, ziet het internationale karakter als een meerwaarde voor Brussel en Vlaanderen. 'De focus op het Nederlands is bovendien geen argument in deze discussie omdat Vlaanderen sowieso al strenge taalvereisten en restricties oplegt.' Zowel Danckaert als Sels verwijst naar eerder onderzoek van onder anderen Kristof De Witte, onderwijseconoom aan de KU Leuven, dat aantoonde dat een internationale student meer baten dan kosten oplevert. Dat komt doordat velen na hun studies een tijd in België blijven werken.

UGent-rector Rik Van de Walle vindt het idee van de onderhandelaars wel verdedigbaar. 'Door de financiering uit belastingen - inclusief via Europese financiering - betalen Belgen en Europeanen gezamenlijk mee voor het hoger onderwijs. Niet-EER-studenten of hun ouders doen dat niet, dus is het te begrijpen dat de overheid de financiering van deze studenten op de agenda plaatst.'

Koterijen

De aanpassing maakt deel uit van een bredere herziening van het financieringsmodel van het hoger onderwijs. Daarvoor werd gewacht op een groot opgezette financiële doorlichting die door aftredend minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) werd besteld. De tekst van 182 pagina's, die De Tijd kon inkijken, breekt een lans voor een grondige vereenvoudiging en stabiliteit in plaats van 'het zeer complexe systeem met vele incentives en knoppen waaraan gedraaid kan worden'.

Dat we af moeten van de vele koterijen is doorgedrongen tot de onderhandelingstafel. 'Sommige hogescholen hebben iemand die alleen de opdracht heeft om de financiering na te rekenen. Die persoon verdient zich in veelvoud terug, omdat de overheid fouten maakt', zegt een politieke bron. 'Het is de bedoeling om financiële stabiliteit te garanderen.'

Er zou onder andere een oplossing komen voor de tweejarige praktijkgerichte graduaten, die momenteel geen werkingsmiddelen krijgen. Of de volgende Vlaamse regering de zogenaamde 'kliks' zal honoreren, is minder duidelijk. In principe klikt het budget mee omhoog zodra de studentenpopulatie met 2 procent stijgt. Maar sinds 2015 is die klik al vier keer niet gemaakt, waardoor de universiteiten miljoenen misliepen.