Waarom alle migranten naar Engeland willen

De stroom migranten door ons land zit op recordkoers. De politie onderschepte tot juli dit jaar bijna 6.500 migranten zonder papieren die hoopten de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te maken. Alle pogingen van politiek en politie ten spijt kampt ons land - maar ook Nederland en Frankrijk - met een permanente migratiecrisis.

Die duikt in de winter met de migranten onder, maar flakkert 's zomers weer op. Minstens duizend migranten bivakkeren openlijk in het Maximiliaanpark bij het station Brussel-Noord, nabij snelwegparkings langs de E40 en in een kerk vlakbij de haven van Zeebrugge. De migranten reizen in een constante loop tussen Brussel, de kust en tentenkampen bij Calais en Duinkerke in Noord-Frankrijk, tot ze in de buik van een truck Engeland binnen raken.

Trieste carrousel

De strijd tegen de illegale migratie is dweilen met de kraan open. De trieste carrousel zal blijven draaien zolang de situatie buiten onze grenzen blijft wat ze is. Bekend zijn de oorzaken die de migranten vanuit armoedige regio's en conflicthaarden in Afrika en het Midden-Oosten - de Ring van Vuur rond Europa - in gammele bootjes de Middellandse Zee opduwen.

Soedan en Eritrea - de twee grootste groepen in het Maximiliaanpark - zijn militaire dictaturen. Eritrea is niets minder dan 'het Noord-Korea van Afrika', met een eeuwigdurend opgelegde dienstplicht door het regime die misbruikt wordt om mensen in slavenarbeid uit te buiten. Er is geen mobiel internet, amper private sector en legaal naar het buitenland reizen is verboden.

Veel minder bekend is de lokroep uit het noordwesten. De migranten willen bijna zonder uitzondering naar het Verenigd Koninkrijk, terwijl het risico op een fatale afloop groot is en slechts een klein percentage migranten de overtocht lukt. De kans op erkenning als vluchteling is voor een flink aantal migranten bij ons nochtans relatief hoog. Dat leren de cijfers van het Vluchtelingencommissariaat, dat oordeelt of mensen recht hebben op bescherming.

Meer dan de helft van de Soedaneze asielaanvragen wordt aanvaard. Bij Eritreeërs is het zelfs meer dan drie op de vier. De beschermingsgraad zakt wel zienderogen voor mensen uit andere Afrikaanse landen, zoals Nigeria, waar ook veel migranten vandaan komen.

El Dorado

Alle pogingen van de Belgische overheid ten spijt denken de migranten er niet aan asiel aan te vragen. Voor de migranten is het Verenigd Koninkrijk hun blinkende El Dorado. Daar zijn drie grote redenen voor. Het Verenigd Koninkrijk kent geen nationale identiteitskaart, de arbeidsmarkt heeft weing regels en de loonkosten behoren tot de laagste van heel rijk West-Europa.

Ondanks illegale migratie, terreurdreiging en bezwaren vanop het vasteland is geen sprake van de invoering van een nationale ID-kaart. Labour-premier Tony Blair was in 2006 de laatste die het probeerde. Hij besloot tot de invoering van een ID-kaart, gekoppeld aan een nieuw nationaal rijksregister.

De nieuwe conservatieve regering onder David Cameron draaide de beslissing in 2010 als allereerste beleidsdaad terug. Het was huidig premier en toenmalig binnenlandminister Theresa May die het hele project mocht torpederen. Het zadelde de overheid op met een verlies van tientallen miljoenen euro die al geïnvesteerd waren.

Zowel langs links als rechts van het politieke spectrum wordt de nationale identiteitskaart als een te grote inbreuk op de privacy gezien. Dat is bizar voor een land waar de CCTV-camerabewaking tot de meest verregaande van Europa wordt gerekend.

Grijze circuit

Het paspoortvrije leven maakt dat migranten zonder papieren na aankomst zonder veel moeite aan werk geraken. Het gaat meestal om jobs in het schimmige grijze circuit tussen legale en illegale tewerkstelling. Ook de toegang tot gezondheidszorg is gemakkelijk, onder meer door lage remgelden en minimale controle op ziekteverzekering.

De nationale gezondheidsdienst NHS kwam zelfs verschillende keren onder vuur te liggen omdat onderaannemers werkten met buitenlands personeel dat ver onder het minimumloon betaald werd.

De toestand in de gezondheidszorg is exemplarisch voor de hele toestand van de Britse arbeidsmarkt. Die is de voorbije decennia uitgegroeid tot de sweatshop van rijk West-Europa. Dat vertaalt zich in de loonkost. De Britse loonkost is met 25,7 euro per uur één van de laagste van West-Europa.

Het Verenigd Koninkrijk combineert toplonen in financiële en technologiesector met Roemeense toestanden aan de onderkant van de markt. De kost per uur is in het VK een derde lager dan in België, 25 procent lager dan in Duitsland en 30 procent lager dan in Duitsland.

Veel legale en illegale ondernemers hebben vrij spel door massale besparingen in het Britse overheidsapparaat. Daardoor zijn sociale en arbeidsinspecties gedecimeerd. Migranten in illegaal verblijf zijn binnen dergelijk systeem gedroomde krachten. Lonen van 3 pond per uur zijn steeds minder een uitzondering in horeca, landbouw gezondheidszorg, bouw, transportsector en zelfs industrie en diensten zoals ecommerce.

Een groot stuk van de Britse arbeidsmarkt bestaat uit tijdelijk werk, seizoenscontracten, cash-in-handbanen en de populaire zero-uurcontracten. Dat komt erop neer dat mensen continu beschikbaar moeten zijn voor de werkgever, maar ze pas betaald krijgen na oproep en voor het aantal uren dat ze tewerk gesteld worden. Werkgevers sjoemelen ook met contracten, waardoor mensen veel minder krijgen dan het wettelijke minimumloon, terwijl alles er officieel volgens de regels uitziet.

Criminele organisaties

Migranten worden door mensensmokkelaars een leuke en goed betaalde job voorspeld. Maar zelfs al weten veel migranten dat hen een precaire job wacht, toch blijft de lokroep even groot. Hoe slecht betaald ook, vaak is het nog altijd beter dan de situatie in hun thuisland. De meeste van hen snappen of weten niet dat ze in de kaart spelen van criminele organisaties, die boven- en ondergrondse activiteiten vlotjes combineren.

De migranten kunnen bovendien terugvallen op een kleurboek van etnische gemeenschappen - die bovendien erg gesegregeerd leven - in steden als Londen, Leicester en Manchester. Het gaat om een combinatie van mensen uit landen die een koloniaal verleden hebben binnen het gewezen Britse Rijk en relatieve nieuwkomers uit Azië, Afrika en Oost-Europa.

Die gemeenschappen bieden migranten toegang tot een circuit van witte, grijze en zwarte banen, van textielsector over restaurants tot garages. Gevolg: naar schatting leven 500.000 tot een miljoen buitenlanders in illegaal verblijf in het Verenigd Koninkrijk. Ter vergelijking: in België gaan de ramingen uit van 100.000.

De Britse overheid bindt officieel de strijd aan met uitbuiting op de arbeidsmarkt. Het Britse parlement stemde in 2015 een antislavernijwet. Die maakt het mogelijk mensenhandelaars aan te pakken, zelfs als de feiten zich niet op Brits grondgebied voordeden.

Er is ook een speciale regeringscommissaris rond moderne slavernij. Die rapporteerde vorig jaar 2.255 gerechtelijke dossiers over uitbuiting op de arbeidsmarkt. De Britse politie rapporteerde ruim 5.000 slachtoffers. Volgens schattingen van het ministerie van Binnenlandse Zaken ligt het werkelijke cijfer eerder op 15.000. De pakkans is echter klein. Amper één op de twintig politiedossiers leidt tot een officiële aanklacht of rechtzaak.

Drukmiddel bij Brexit

'Sweatshop UK' zetten de Britten zonder gêne als drukkingsmiddel in bij de Brexit-onderhandelingen met Europa. De duidelijkste dreiging kwam er van Philip Hammond, de nochtans gematigde Britse minister van Financiën. 'De Britse economie is het Europese sociale marktmodel met iets meer Amerikaanse trekjes dan de rest. Ik hoop dat het zo kan blijven en we niet gedwongen worden iets anders te worden.'

De cryptische boodschap komt erop neer dat het Verenigd Koninkrijk zijn toegang tot de Europese eenheidsmarkt maar beter behoudt. 'Zoniet zou er wel eens een fiscaal paradijs met sociale dumping op 60 kilometer van het continent kunnen ontstaan', luidt het bij de meest overtuigde Brexiteers. En zal de sirenenzang vanover het Kanaal op de migranten aan onze kusten enkel luider klinken.