De Wever doet derde poging om federale regering te vormen

'Aan de groeiende zwartgalligheid van Bart De Wever merken we dat hij er zelf steeds meer van overtuigd lijkt dat hij straks naar de Zestien moet, waar hem als premier de schier onmogelijke taak wacht om het land weer op orde te zetten', zegt een N-VA'er die dicht bij partijvoorzitter De Wever staat.

Vanmiddag doet de formateur een derde poging om te landen. Voor het eerst sinds Vooruit-voorzitter Conner Rousseau weer aan boord is, zit De Wever nog eens samen met de partijvoorzitters over het budgettaire saneringstraject en de hervormingen. Kerstmis wordt als nieuwe deadline naar voren geschoven om een regering op de been te krijgen.

Of dat zal lukken, is maar de vraag. Niemand durfde vooraf nog uit te sluiten dat het zondag alsnog zou ontploffen. Dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez vrijdag nog geen beslissing had genomen over de opvolging van minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib in de regering-De Croo leek een veeg teken. Maar zaterdag hakte hij dan toch de knoop door, door de diplomaat Bernard Quintin aan te stellen als Lahbibs vervanger. Dat kan erop wijzen dat Bouchez snel een regering verwacht.

Twee eerdere pogingen van De Wever om te landen met het budgettaire luik, leidden tot een crash. De eerste keer in augustus, toen Bouchez in de remmen ging. Een tweede poging volgde na de lokale verkiezingen van 13 oktober, maar toen stapte Rousseau uit de onderhandelingen. Alle voorstellen van De Wever bleven volgens de socialisten te veel naar rechts hellen.

Bij deze derde poging heeft De Wever 'openingen' gemaakt voor een grotere bijdrage van de sterkste schouders, klinkt het bij de socialisten. Vooruit zit als enige linkse partij het minst comfortabel en zal in de regering-De Wever alle kritiek van de verzamelde linkse oppositie - waaronder de PS, haar eigen vakbond en ziekenfonds - moeten trotseren. De overheidsvakbonden voerden zondag de druk nog op, door gezamenlijk hun zorgen te uiten over de besparingen die in het verschiet liggen. Die dreigen volgens de bonden ACOD, ACV Openbare Diensten en VSOA de 'fatale slag toe te brengen aan ons sociaal model'.

'Wat de veranderingen in de formateursnota ook mogen zijn, feit blijft dat de kern van het project intact blijft: ambtenaren laten betalen', waarschuwen de bonden. 'Na jaren van ontslagen in de overheidsdiensten is de tijd gekomen om de genadeslag te geven door drastisch te snijden in de overheidsuitgaven.' De bonden vrezen dat de economische en sociale situatie in ons land door drastische besparingen verder zouden verslechteren in plaats van verbeteren.

'No go' voor De Wever

De vraag is vooral of Bouchez in de onderhandelingen de openingen voor Vooruit weer zal trachten dicht te timmeren, al was het maar om Rousseau alsnog van tafel te jagen. Bouchez zou er niet rouwig om zijn dat Arizona er niet komt, want hij ziet een regering met Open VLD, in plaats van Vooruit, wel zitten. Toen De Wever die piste verkende, zetten de Vlaamse liberalen de deur voor een regeringsdeelname op een kier, maar de formateur keerde op zijn stappen terug.

De Wever kon het goed wegsteken, maar er kwam een 'no go' van zijn eigen partij voor een regering met Open VLD. De Franstalige liberalen zouden dan op sociaal-economisch vlak alles binnenhalen, zonder een communautaire opening te maken voor de N-VA. De Vlaams-nationalisten moesten dan met lege handen in een regering stappen, met een krappe meerderheid en vooral zonder een meerderheid aan Vlaamse kant.

Bij Open VLD, waar ontslagnemend premier Alexander De Croo volgens insiders zichzelf al als toekomstige minister van Buitenlandse Zaken zag, terwijl daar volgens De Croo zelf niets van aan is, kreeg voorzitster Eva De Bleeker het verwijt dat ze naïef is geweest. Al is ze er zelf van overtuigd dat De Wever geen spelletjes heeft gespeeld en de piste met Open VLD echt wel een kans wilde geven.

Betaalt CD&V de rekening?

Hoe moeilijk de kaarten ook liggen, de sleutel voor een compromis lijkt bij de fiscale hervorming te liggen. Door de omvang van een lastenverlaging te verkleinen, moet er minder geld worden gezocht, waardoor de afstand tussen Rousseau en Bouchez kan worden overbrugd. Die zien er allebei tegen op de btw te verhogen om een verlaging van de lasten op arbeid te financieren.

De prijs zou dan wel betaald worden door CD&V-voorzitter Sammy Mahdi, die in de regering-De Wever de grote fiscale hervorming van Vincent Van Peteghem wil realiseren, wat niet lukte in de regering-De Croo. 'De fiscale hervorming gaat een muis baren, geen geld voor', luidt hier en daar de analyse na het bestuderen van een nieuwe begrotingstabel die De Wever aan alle partijen heeft bezorgd.

Zondag is misschien nog niet het definitieve 'make or break'-moment in de regeringsonderhandelingen aangebroken, maar moet wel duidelijk worden of 'Arizona de komende weken zal landen, of definitief zal sterven', is te horen in de entourage van De Wever.