België loopt jaarlijks 11 miljard euro btw mis

Mochten alle Belgen op wat ze consumeren de verschuldigde btw betalen, dan zou de overheid jaarlijks over 11 miljard euro inkomsten extra beschikken. Ook zou het Belgische begrotingstekort meteen dalen tot onder de grens van 3 procent van het bruto binnenlands product. Dat leert een rapport dat het Internationaal Muntfonds (IMF) maakte op vraag van de Belgische overheid. Jaarlijks rateert de fiscus in ons land meer dan een vijfde van de verschuldigde btw.

De algemene redenen: goederen en diensten die 'in het zwart' worden geleverd, maar ook de slechte administratie van internationale handel, fiscale optimalisatie en het faillissement van bedrijven met openstaande btw-schulden.

Het gaat om een oud zeer. Na de start van de regering-De Croo groeide het aandeel gemiste btw zelfs tijdelijk tot 30 procent van de ontvangsten. Het IMF wijt dat aan de ontwrichtende effecten van de covidpandemie en -steun, wat leidde tot uitstel van betalingen en een 'casheffect'. In 2021 was dat effect voorbij.

Opvallend: onze buurlanden slagen er beter in de consumptietaksen die ze heffen daadwerkelijk te innen, leren Europese data, die wel van een minder brede definitie van gemiste btw uitgaan dan het IMF. Dat laatste schat het Belgische inkomstenverlies twee keer zo hoog in als de Europese Commissie.

Waarom de fiscus in ons land meer dan in onze buurlanden zo veel consumptiebelastingen mist, is ook voor het IMF niet helemaal duidelijk. Een mogelijke oorzaak ligt in het hoge tarief van 21 procent, een andere in het grote overwicht van de overheidsuitgaven in de totale consumptie.

Voorts suggereert het IMF vooral inningsproblemen in de sector van 'professional and managerial services', waarmee gedoeld wordt op consultants, advocaten en activiteiten van hoofdkantoren. De onderzoekers tonen zich echter bijzonder voorzichtig met die bevinding. Ook het kabinet van federaal minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zegt dat verder uit te zoeken.

In het federaal regeerakkoord staat de ambitie ingeschreven om de 'btw-kloof' te 'verkleinen tot het niveau van de buurlanden.' Het IMF-rapport past in die aanpak. Van Peteghem noemt de betere btw-inning essentieel omdat in een eerlijke fiscaliteit iedereen een eerlijke en verwachte bijdrage moet leveren. Hij zegt blij te zijn met de verbetering sinds de coronapiek, maar geeft toe dat er nog werk aan de winkel is om aan te knopen met het Europees gemiddelde.

Van Peteghem moderniseerde al de btw-aangifte en digitaliseerde kassatickets. In de fiscale hervorming die de regering bespreekt, wil hij ook bedrijven verplichten elektronisch aan elkaar te factureren en die data rechtstreeks laten doorsturen naar de fiscus.

Ook bereidt hij een modernisering van de witte kassa voor, die al elf jaar oud is. Klanten bestellen almaar vaker via apps op de smartphone of doen dat in fastfoodrestaurants via bestelkiosken en die laten zich nog te moeilijk koppelen aan de witte kassa. De bedoeling is ook de data van de kassa automatisch door te sturen naar de FOD Financiën, in plaats van ze te kopiëren tijdens een controle ter plaatse.

België int jaarlijks een kleine 7 procent van het bbp aan btw. Mochten alle uitzonderingen met verlaagde tarieven worden geschrapt en mocht iedereen zijn belastingen betalen, dan zou dat verdubbelen naar 14 procent van het bbp.