Begroting en premierschap laatste hordes voor Vivaldi

Voor de derde avond op rij stonden de Vivaldi-partijen dinsdagavond voor wat 'de cruciale nacht' in de regeringsonderhandelingen wordt genoemd. Socialisten, liberalen, groenen en CD&V wilden tot de finish gaan. 'De formateurs hebben een landingspiste in de maak', was bij een onderhandelaar te horen.

De zeven partijen waren dinsdag nog altijd bezig met de begroting, het sluitstuk van de onderhandelingen. Zoals De Tijd eerder al meldde, lag een begrotingstabel van 11 miljard euro op tafel. Het gaat om een samenvatting van de wensenlijstjes van de verschillende partijen.

Wenslijsten reduceren

Formateurs Alexander De Croo (Open VLD) en Paul Magnette (PS) probeerden die wensenlijst te reduceren: bepaalde maatregelen zullen het halen, andere zullen gedeeltelijk of enkel tijdelijk worden doorgevoerd, nog andere worden geschrapt. De bedoeling is voor het nieuwe beleid financiering te vinden, zodat de impact op de begroting beperkt blijft. Het gaat dan ofwel over besparingen ofwel over nieuwe inkomsten en belastingen.

Dinsdagvoormiddag was sprake van 2 tot 6 miljard euro voor nieuw beleid. Open VLD en de MR zitten eerder onderaan in die vork om de kostprijs en het risico op nieuwe belastingen beperkt te houden. Prioritair voor de liberalen is het verlengen van de maatregel waardoor het aanwerven van een eerste werknemer zeer goedkoop is en investeringen in de veiligheidsdepartementen. Het betekent meteen ook dat er weinig of niets zit in de fiscaliteit voor de 'middenklasse', iets waarmee MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez graag had uitgepakt.

Ook CD&V wil het aantal nieuwe belastingen beperken, maar voorzitter Joachim Coens hoopt ook een aantal stokpaardjes binnen te halen. Het gaat dan bijvoorbeeld over het optrekken van de laagste uitkeringen tot boven de armoedegrens, een verlaging van de belastingen voor gezinnen met kinderen en meer geld voor zorg.

Voor de socialisten en de groenen mag het nog wat meer zijn. Met het nieuwe beleid willen die het verschil maken met de regering-Michel. Aan de verwezenlijkingen van die regering wordt bijna niet geraakt, maar met sociale accenten zoals het verhogen van de minimumpensioenen tot 1.500 euro netto kunnen de sp.a en de PS het verschil maken. 'Dat er miljarden bijkomen voor gezondheidszorg en lonen en pensioenen is voor ons het belangrijkste', luidt het alvast in socialistische hoek.

Factuur

De vraag bleef dinsdagavond hoe het paars-groene beleid wordt betaald. Alle zeven de partijen in de regering willen een nieuw beleid voeren, ook al wijzen liberalen en socialisten erop dat het niet enkel de bedoeling is om meer geld uit te geven, maar dat ook een hervormingsagenda op tafel ligt. In de sociale zekerheid bijvoorbeeld zal niet bespaard worden, verzekerden de socialisten, maar is het wel de bedoeling dat er wordt hervormd.

Een mogelijkheid om de factuur op de lange termijn beperkt te houden is werken met tijdelijke maatregelen die deel uitmaken van een relanceplan. Denk aan het tijdelijk verlengen van de investeringsaftrek voor investerende kmo's of het bedrijven tijdelijk toestaan op een fiscaal gunstige manier hun reserves weer op te bouwen. Voor zulke tijdelijke maatregelen kan worden afgesproken dat er geen financiering tegenover moet staan.

Asiel en migratie

Als de begrotingspuzzel eenmaal is gelegd, moet het volledige regeerakkoord nog eens worden nagelezen. Enkele finale knelpunten moeten daarbij nog worden weggewerkt. Aanvankelijk wilden PS-voorzitter Magnette en Ecolo graag dat er een collectieve regularisatieronde komt voor illegalen die aan het werk zijn. Maar dat plan is op verzet gebotst van de liberalen en CD&V, en is afgevoerd.

Daardoor ziet het ernaar uit dat het kordate migratiebeleid, dat onder de vorige regeringen vorm heeft gekregen, wordt doorgetrokken. Het grote knelpunt dinsdagavond was nog de vraag of de gesloten centra voor uitgeprocedeerde asielzoekers worden uitgebreid. Voor Ecolo ligt dat bijzonder gevoelig.

Premier

Ook moet worden bepaald wie premier wordt. Daarbij lijkt het te gaan tussen de formateurs De Croo en Magnette, waarbij die eerste de beste kaarten in handen lijkt te hebben. De vraag blijft daarbij of de liberalen nog eens moeten betalen voor de Zestien, of niet. Vervolgens moeten de ministerposten worden verdeeld. Het is uitkijken of de partijvoorzitters met nieuwe gezichten uitpakken, voor gendergelijkheid opteren of toch voor politieke ervaring gaan.

Bij een onderhandelaar was te horen dat allicht woensdagochtend geland wordt. Later op de dag zouden dan de partijcongressen plaatsvinden, waarop de achterban van de partijen het licht op groen moeten zetten. Het is het vooral kijken naar CD&V. De nieuwe premier kan donderdag zijn beleidsverklaring brengen in het Europees Parlement, waar alle parlementsleden coronaveilig naar de beleidsverklaring kunnen komen luisteren.