Nationale staking legt helft van treinen, bussen en alle vertrekkende vluchten lam

Vandaag organiseren de grootste twee Belgische vakbonden, het socialistische ABVV en het christelijke ACV, een nationale staking. De liberale vakbond ACLVB liet eerder weten niet deel te nemen. De vakbonden verzetten zich tegen de hervormingsplannen van de regering-De Wever, die focussen op veranderingen in de pensioenen en de arbeidsmarkt. De staking veroorzaakt verstoringen in de verschillende sectoren.

Openbaar vervoer

De grote spoorbonden ACOD Spoor, ACV-Transcom en VSOA-Spoor hebben een stakingsaanzegging ingediend bij NMBS. Op basis van het personeel dat heeft aangegeven te werken, hebben de spoorwegmaatschappij NMBS en spoorbeheerder Infrabel een alternatieve treindienst uitgewerkt. Die houdt in dat  1 op de 2 IC-treinen rijdt. Dat zijn de treinen tussen de grote steden. Op de andere verbindingen is de impact groter: slechts 1 op de 3 L- en voorstedelijke S-treinen rijden, en slechts weinig P-treinen (tijdens de ochtend- en avondspits). De NMBS verzekert wel dat de P-studententreinen zondag ‘zoals normaal’ rijden.

Door een gedeeltelijke werking van het seinhuis van Infrabel in Namen is in het grootste deel van de provincie Luxemburg en in het zuiden van de provincie Namen (vanaf Ciney en Dinant) geen treinverkeer mogelijk.

Sinds het federale regeerakkoord is beklonken, hebben de spoorbonden regelmatig gestaakt. Deze week nog vatte de kleinere spoorvakbond Metisp-Protect een stakingsweek aan. En eind februari hield de Onafhankelijke Vakbond voor het Spoorwegpersoneel (OVS) een zeven dagen durende staking. Maar om de impact van de stakingen te vergroten, willen vijf van de zes spoorbonden hun acties beter op elkaar afstemmen en een gemeenschappelijk front vormen, raakte deze week bekend.

Ook slechts de helft van de Vlaamse bussen en trams rijden vandaag door de staking, meldt De Lijn. In de provincie Antwerpen rijden ongeveer vier op de tien bussen en trams. In Oost-Vlaanderen is dat twee derde, in Vlaams-Brabant de helft, in Limburg vier op de tien en in West-Vlaanderen de helft. In Antwerpen-stad rijdt een kwart van de bussen en trams, in Gent 45 procent. Ook rijden slechts drie op de tien Kusttrams.

Ook de Brusselse openbaarvervoermaatschappij MIVB verwacht zware hinder en raadt aan informatie te zoeken via haar website, de app, de halte-informatieschermen, de Facebook-pagina en het WhatsApp-kanaal.

De politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene verwacht voorlopig geen verkeershinder, omdat er geen betoging gepland is, zoals in januari en februari. Wel kunnen lokale manifestaties plaatsvinden, zoals aan de Munt in Brussel en op het Operaplein in Antwerpen, waar de cultuursector gaat demonstreren.

Luchtvaart

Niet een van de 250 geplande passagiersvluchten op Zaventem stijgt op. Naar verwachting zal slechts 40 procent van de terugkerende vluchten doorgang vinden. Daarnaast worden alle vluchten van en naar de luchthaven van Charleroi geannuleerd. Omdat werknemers van het veiligheidspersoneel en de afhandelaars staken, kan de veiligheid van de passagiers niet worden gegarandeerd.

Reizigers die getroffen worden, hebben recht op een terugbetaling van hun ticket of op een alternatieve vlucht. Een schadevergoeding kunnen ze niet krijgen, omdat deze staking als overmacht wordt beschouwd. De rechten van vliegtuigpassagiers zijn vastgelegd in Europese wetgeving, die bescherming biedt aan passagiers van vluchten die vertrekken vanuit de EU, Noorwegen, IJsland en Zwitserland, evenals vluchten naar de EU uitgevoerd door Europese maatschappijen.

De toeristische sector schat de financiële impact van de staking op 5,5 miljoen euro. Dat laat de Vereniging Vlaamse Reisbureaus (VVR) weten, die zeshonderd reisbedrijven in Vlaanderen en Brussel vertegenwoordigt. In totaal zijn 100.000 mensen getroffen en vertrekken duizenden Belgen een dag vroeger op vakantie, klinkt het. Zondag waren er zowel op de luchthavens van Zaventem als in Charleroi zeer lange wachtrijen van reizigers die nog voor de staking wilden vertrekken.

'De voorbije dagen haalden reisagenten alles uit de kast om wie via hen een vakantie plande, om te boeken en zo grote hinder te vermijden', zegt Koen van den Bosch, gedelegeerd bestuurder van de VVR. Het gaat om ongeveer 37.000 pakketreizigers. Zij kunnen via de omliggende luchthavens in Frankrijk, Nederland of Duitsland vertrekken of reizen een dag vroeger of later vanop een Belgische luchthaven.

Onderwijs

De onderwijsbonden ACOD Onderwijs, COC, COV en VSOA Onderwijs hebben aangekondigd deel te nemen aan de staking. Het ACV verwacht een grote opkomst, maar het katholiek onderwijs voorspelt op basis van een steekproef minder hinder dan tijdens de staking in januari, toen 34.000 Vlaamse leerkrachten het werk neerlegden.

Uit een bevraging van 1.143 leerkrachten via de app Teacher Tapp Vlaanderen van de Arteveldehogeschool blijkt dat een vijfde van de Vlaamse leerkrachten staakt.

Politie en lokale besturen

Ook de politie neemt deel aan de algemene staking, met een stakingsaanzegging van de ACOD en het ACV Politie. 'Er is wel een systeem van opvorderingen om de minimumbezetting te garanderen', zegt Joery Dehaes, vakbondssecretaris van het ACV Politie.

De staking leidt naar verwachting ook tot een minimale dienstverlening bij de huisvuilophaling, in woonzorgcentra en de kinderopvang, omdat lokale besturen deelnemen, aldus de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Zo kan er in Vlaams-Brabant en Antwerpen hinder zijn bij de huisvuilophaling en zijn acht stedelijke kinderopvangen in Antwerpen gesloten.

Ook bij Bpost wordt gestaakt, wat de bedeling van brieven en pakjes kan vertragen.

Retail en industrie

Comeos, de sectorfederatie van de handel en de diensten, heeft nog geen duidelijk zicht op de impact. Wel kondigden de vakbonden ACV en ABVV aan stakingspiketten te organiseren in Brussel bij City 2 in de Nieuwstraat en bij het shoppingcenter Docks.

Bij Carrefour zijn in het Antwerpse een viertal winkels van plan in de voormiddag te staken, en ook in Franstalig België zou een reeks winkels de deur gesloten houden. Het is onduidelijk wat de franchisehouders bij Delhaize doen.

Unizo vreest dat een op de vier kmo's getroffen dreigt te worden door de staking. ‘Van eerdere stakingen weten we dat er hinder te verwachten valt bij 20 tot 25 procent van de kmo's. Die heeft dan vooral te maken met leverproblemen aan klanten en van leveranciers.’

In de industrie sluit de staalfabrikant Aperam zijn vestiging in Genk. Aperam Genk is met 1.300 werknemers een van de grootste werkgevers in Limburg. Bij het Oost-Vlaamse staalconstructiebedrijf Victor Buyck wordt een alternatief protest georganiseerd. De ongeveer 250 werknemers houden, met steun van de vakbond, een zitstaking die de werking van het bedrijf niet verstoort. Bij de geneesmiddelenverdeler Febelco in Sint-Niklaas worden dan weer cactussen - die door het ACV als symbool wordt gebruikt - uitgedeeld.

Bij de staalreus ArcelorMittal in Gent is een vierentwintiguursstaking gestart. 'Wij starten maandagochtend om 4.30 uur met het opstellen van het 'piket' aan post 1', zegt Hans Schepens van het ACV aan het persagentschap Belga. 'De staking duurt 24 uur en begint officieel met de ochtendploeg om 6 uur.'

De technologiefederatie Agoria waarschuwt dat de staking de industrie en de werknemers meer schade zal toebrengen. 'We zitten in de moeilijkste periode van de laatste tien à vijftien jaar. Agoria wil begrip opbrengen voor de bezorgdheden die aan de basis liggen van deze actie, maar een staking die onze bedrijven platlegt is niet de oplossing', zegt Agoria-CEO Bart Steukers. De stakingsdag kan leiden tot meer dan 200 miljoen euro economische schade in de technologiesector, klinkt het nog.

Havens van Antwerpen en Gent

Zowel de zeeloodsen als de loodscoördinatoren, redediensten en scheepvaartbegeleiders nemen deel aan de staking, zegt het ACOD. De socialistische vakbond maakt zich sterk dat er weinig of geen schepen varen. De havenarbeiders staken tot nader order niet, waardoor op de terminals wel gewerkt wordt. In de haven zouden ook geen stakingspiketten staan.

Vorige week donderdag en vrijdag voerden loodsen al actie tegen de pensioenplannen, waardoor meer dan twintig schepen de haven niet konden binnenvaren.

Werkwillig in een stakend bedrijf?

Wie in een bedrijf werkt waar gestaakt wordt, wordt verwacht al het mogelijke te doen om op zijn werk te raken. Wie er niet of te laat raakt, heeft geen recht op loon als de staking aangekondigd is. Bij een onaangekondigde staking is dat wel het geval. Stakers hebben recht op een stakingsvergoeding als ze zijn aangesloten bij een vakbond en de vakbondsactie erkend is.

De staking botst op veel kritiek bij Vlaamse werkgeversorganisaties. Unizo noemt de acties schadelijk voor de economie en 'onverantwoord'. Volgens Voka is ze 'compleet onverantwoordelijk en onbegrijpelijk'. 'Op deze manier kraken ​de vakbonden onze welvaart', stelt gedelegeerd bestuurder Hans Maertens. Hij roept de vakbonden op niet langer te kiezen voor protest en staking, maar voor overleg en dialoog.