Facebook pleegde nog nooit zo veel censuur

Dinsdag raakte bekend dat Facebook een post van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken had verwijderd. Het ging om een steunbetuiging aan de overleden militair Jurgen Conings. ‘Veel sterkte aan zijn partner, kinderen, familie en vrienden. Rust in vrede’, luidde het bericht, dat al zeker een kwart miljoen mensen had bereikt.

‘Het bericht is in strijd met onze richtlijnen voor de community inzake gevaarlijke personen en organisaties’, liet Facebook weten. En daar bleef het niet bij. Facebook waarschuwde Van Grieken dat zijn hele pagina, die ruim een half miljoen volgers telt, ‘ongedaan gemaakt kan worden’ als hij de richtlijnen verder zou schenden.

Vorige maand verwijderde Facebook de pagina ‘Als 1 achter Jurgen’, net als het persoonlijke Facebook-profiel van de militair. Maar ook een Belgische cartooniste getuigde dat haar cartoon van Conings die zich verzoende met viroloog Marc Van Ranst was verwijderd van Facebook en van Instagram, dat ook eigendom is van de internetgigant. Vorig jaar haalde Facebook even de pagina van klimaatactiegroep Extinction Rebellion offline omdat die zou aanzetten tot haat. De aanleiding was een betoging voor vrouwenrechten in Brussel, maar Facebook zette de pagina wel weer online.

De afgelopen vier jaar - van 2017 tot en met 2020 - heeft Facebook voor België 716 keer content gecensureerd, gaande van commentaren en posts tot hele profielen en pagina’s of groepen. Dat blijkt uit de transparantierapporten die Facebook zelf vrijgeeft. Het gaat alleen om de ingrepen die volgens Facebook nodig waren omdat ze de Belgische wetten zouden overtreden, omdat de inhoud in ons land illegaal zou zijn. Het gaat niet om content die Facebook verwijdert omdat die zijn eigen beleid zou overtreden, zoals de Facebook-regels over naaktbeelden, pestgedrag of gewelddadige organisaties. Hoeveel dat er zijn voor België is niet bekend. Wereldwijd gaat het om nog eens miljoenen ingrepen per maand.

Van de 716 gevallen van censuur wegens illegale content vonden liefst 316 vorig jaar plaats. Dat ging vooral over Facebook, maar er waren ook 103 ingrepen op Instagram. Het ging vorig jaar op Facebook vooral om gecensureerde posts (157) en gecensureerde pagina’s of groepen (38).

Holocaustontkenners

Facebook geeft geen exhaustieve opsomming van de redenen voor al die tussenkomsten, maar er worden wel enkele vermeld. Het ging in de tweede helft van vorig jaar onder andere om elf gevallen waarin de Belgische overheidsdienst Volksgezondheid Facebook vroeg in te grijpen. Er waren zes gevallen van Holocaustontkenning en er zijn ook 12 profielen en pagina’s gecensureerd van aanhangers van de rechts-populistische Braziliaanse president Jair Bolsonaro, op bevel van het Braziliaanse hooggerechtshof.

In de eerste helft van vorig jaar ging het, behalve om nog eens 32 gevallen van Holocaustontkenning, om 250 tussenkomsten op vraag van Volksgezondheid voor verboden reclame voor vaping- en tabaksproducten. Ook de voorgaande jaren ging het vaak om Holocaustontkenners en haatspraak.

Informatieverzoeken over Facebook-gebruikers

Onze politie- en overheidsdiensten hebben vorig jaar over een recordaantal Facebook-gebruikers informatie opgevraagd. De verzoeken aan Facebook gingen vorig jaar over 2.933 gebruikers en accounts, tegenover 2.087 in 2019. In 85 à 87 procent van de gevallen gaf Facebook vorig jaar info prijs.