De Vlaamse investeringsmaatschappij PMV ondersteunt bedrijven die de energie-efficiëntie van gebouwen verbeteren. ‘Vooral in de tertiaire sector is de uitdaging gigantisch en zijn investeringen in energie-efficiëntie meestal geen prioriteit’, zegt Stijn De Roo, CEO van Wattson, specialist in energie-efficiëntie en gefinancierd door PMV.
‘Driekwart van de gebouwen in ons land is gebouwd voor 1980. Met alleen kleine verbeteringen komen we er niet’, zegt Stijn De Roo, CEO van Wattson, een ontwikkelaar en beheerder van energiebesparingsprojecten.
‘Tegen 2030 moeten we met ons allen 55 procent minder uitstoten in Europa. In 2050 moeten we zelfs helemaal klimaatneutraal zijn. Volgens een Europese studie moeten we daarvoor elk jaar 3 procent van de gebouwen diepgaand renoveren. Vandaag halen we maar 1 procent en vaak gaat die renovatie nog niet ver genoeg.’
Wattson legt zich toe op tertiaire gebouwen, voornamelijk in de zorg, het onderwijs of projecten van lokale overheden. ‘Gebouwen zijn goed voor 20 procent van de totale CO2-uitstoot. De laatste twintig jaar boekten we de grootste winsten in de industrie. De residentiële sector verbetert lichtjes. In tertiaire gebouwen daalt de CO2-uitstoot niet’, weet De Roo. ‘De uitdaging daar is gigantisch, maar investeringen in energie-efficiëntie zijn meestal geen prioriteit.’
Laaghangend fruit
In een ideale wereld is er geen energiebesparing nodig, omdat er onbeperkt groene energie beschikbaar is. Maar daar zijn we nog lang niet. Ondertussen neemt vooral de vraag naar elektriciteit fors toe, onder meer door de opkomst van elektrische wagens en warmtepompen.
Een diepgaande renovatie levert niet alleen kostenbesparingen op. Ze verhoogt ook het comfort van de gebruiker en de waarde van het gebouw.
Volgens Tom Mortier, Head of Energy Transition bij PMV, moeten we voluit de kaart trekken van een efficiënter energieverbruik. ‘De groenste energie is de energie die je niet verbruikt. Daarvan is de uitstoot nul.’
Het grote probleem is volgens Mortier dat ingrijpende renovaties om de energie-efficiëntie van gebouwen te verhogen investeringen vragen die vaak maar op tien tot dertig jaar terugverdiend worden. ‘Overschakelen naar bijvoorbeeld ledverlichting is relatief eenvoudig. Dat laaghangende fruit is vaak al geplukt. Structurele ingrepen, zoals het verwarmingssysteem veranderen, gebeuren te weinig, ook al verwarmen veel gebouwen nog met verouderde stookolie-installaties.’
Waardeloos gebouw
Bij Wattson is De Roo vertrouwd met de problematiek. ‘Het is relatief eenvoudig om 30 tot 40 procent energie te besparen. Veel moeilijker is het een businesscase maken voor een ingrijpende renovatie met een energiebesparing van 70 tot 80 procent. Sommige vastgoedeigenaars zitten met de handen in het haar. Zal hun gebouw binnen 10 tot 15 jaar waardeloos zijn?’
De overheid kan een deel van het antwoord geven. Ze kan fossiele brandstoffen zwaarder belasten zodat warmtepompen rendabeler worden, suggereert De Roo. ‘Ze kan ook hogere energierenovatiesubsidies toekennen die de overheid kan recupereren als het gebouw verkocht wordt.’
Nog belangrijker is de invoering van nieuwe modellen om kosten en baten goed af te wegen en financieringsoplossingen op de lange termijn (+15 jaar). Mortier: ‘Je moet de terugverdientijd spreiden over de hele levensduur van het gebouw. En een diepgaande renovatie levert niet alleen kostenbesparingen op. Ze verhoogt ook het comfort van de gebruiker en de waarde van het gebouw. Dat moet je mee in de berekening nemen.’
Marktontwikkeling
Vandaag trekken we nog veel te weinig de kaart van een doorgedreven energie-efficiëntie. Dat valt ook af te lezen aan de markt. ‘Die is onderontwikkeld’, oordeelt Mortier. ‘Er zijn meerdere spelers actief, maar die vermarkten meestal een specifieke technologie in plaats van een totaaloplossing. Ze specialiseren zich bijvoorbeeld op ledverlichting of ventilatie maar hebben minder oog voor het grote geheel.’
Mortier pleit voor een helikopterperspectief. ‘Wattson vertrekt bijvoorbeeld vanuit het perspectief van de klant. Hoe gebruikt die een gebouw? Welke noden heeft hij? En wat zijn de beste oplossingen binnen de krijtlijnen die een klant uitzet?’
30 tot 40 procent energie besparen is relatief makkelijk. Een businesscase maken voor een ingrijpende renovatie die leidt tot een energiebesparing van 70 tot 80 procent is veel moeilijker.
Door bedrijven als Wattson te financieren, doet PMV de markt groeien. In het verleden was het doe- en durfbedrijf al succesvol met het ondersteunen van ontluikende industrieën. ‘We investeren al meer dan twaalf jaar in energie-infrastructuur en zijn altijd ‘first movers’geweest. Bij de opkomst van de hernieuwbare energiesector in Vlaanderen hebben we actief bijgedragen aan de ontwikkeling en financiering van zonneparken en windmolens, zowel op zee als op land. Ondertussen zijn die sectoren matuur en investeren we nog weinig direct in dergelijke hernieuwbare energieprojecten.’
Energy Service Company
Datzelfde scenario heeft Mortier voor ogen voor de sector van energie-efficiëntie. ‘Hierin zijn we actief sinds 2017. We voorzagen toen een speciaal potje: een energie-efficiëntiefonds. Voor elke euro private investeringen willen we een extra euro publiek geld mobiliseren. Het idee: elk elk goed team met een goed businessmodel moet financiering kunnen vinden.’
PMV investeert in ESCO-bedrijven, kort voor ‘Energy Service Companies’, of energiedienstenbedrijven, zoals Wattson er een is. ‘We ontwikkelen en beheren energiebesparingsprojecten’, zegt CEO Stijn De Roo. ‘We zorgen voor een optimale combinatie van verschillende technieken. Daarna meten we en stellen we desnoods bij, zodat we de vooropgestelde doelen halen. We zijn dus tegelijk de energie-architecten van projecten én de uitvoerders ervan. Zie ons als de schakel tussen klanten, technici en financiers. Belangrijk hierbij is dat een ESCO vergoed wordt op basis van effectief gerealiseerde energiebesparingen.’
Minder eigen vermogen
Idealiter omvat een project meerdere gebouwen, bijvoorbeeld verschillende scholen of woonzorgcentra. Dat spreidt de risico’s, laat de investeringskosten dalen en zorgt voor een betere businesscase. Grote projecten trekken ook makkelijker externe financiering aan.
De bewustwording bij eigenaars neemt toe. De hoge energieprijzen vormen een extra prikkel om de energie-efficiëntie aan te pakken.
Ook daarvoor kan Wattson rekenen op de expertise van PMV. ‘We brengen investeringsprojecten onder in een projectvennootschap. Wattson neemt daarin een kleine directe participatie. Het resterende deel van het eigen vermogen wordt fiftyfifty gedeeld door PMV en Impact Capital, de investeringsmaatschappij van Piet Colruyt’, legt Mortier uit.
‘We hebben dat al een viertal keer gedaan en het model wordt steeds beter begrepen. Dat maakt dat er steeds minder eigen vermogen nodig is in de projectvennootschap om bankfinanciering aan te trekken.’
PMV speelt zo een dubbele rol bij Wattson: enerzijds als financier van de onderneming, anderzijds als investeerder in de projecten aan de zijde van private investeerders en banken.
‘Geld vinden is eigenlijk niet het probleem, zelfs niet voor complexe projecten’, besluit Mortier. ‘De uitdaging is voldoende interessante projecten te vinden, al neemt de bewustwording bij eigenaars toe. De hoge energieprijzen vormen een extra prikkel om de energie-efficiëntie aan te pakken.’