Een echtscheiding zet niet alleen uw persoonlijk leven op z’n kop. Als ondernemer heeft die scheiding ook een forse impact op uw professioneel leven - en dus op uw vermogen. Want wat doet u met de aandelen van uw bedrijf? En hoe wordt de koek uiteindelijk verdeeld?
‘Een scheiding tussen ondernemers hoeft niet complexer te zijn dan die van een echtpaar zonder onderneming’, start Stefanie Keyser, Founding Partner bij Keyser Advocaten. ‘Maar vaak wordt het wél ingewikkelder als u volgens het wettelijk stelsel bent gehuwd en uw onderneming tijdens het huwelijk is opgestart.’
Een huwelijk volgens het wettelijk stelsel wordt het meest gebruikt in België. Er zijn dan drie vermogens: uw persoonlijk vermogen, dat van uw partner en een gemeenschappelijk vermogen. ‘Start u - samen met uw partner of alleen - tijdens het huwelijk een onderneming op, dan wordt het bedrijf deel van het gemeenschappelijk vermogen. Zelfs al staan alle aandelen op uw naam, dan nog behoort de economische waarde toe aan het gemeenschappelijk vermogen’, beklemtoont Stefanie Keyser.
Wat betekent dat bij een scheiding? ‘Uw partner kan dan aanspraak maken op de helft van de waarde van het bedrijf, ook al heeft hij of zij nul aandelen. Dat principe geldt overigens voor alle vennootschapsvormen: van eenmanszaak tot nv.’
Aandelen vs vermogenswaarde
‘Een scheiding tussen ondernemers hoeft niet complexer te zijn dan die van een echtpaar zonder onderneming’
Maak bij een vennootschap een onderscheid tussen de aandelen en de vermogenswaarde van het bedrijf. ‘Dat is erg belangrijk, maar veel ondernemers zien dat over het hoofd’, vervolgt Stefanie Keyser. ‘De aandelen geven u bijvoorbeeld stemrechten en kunnen een manier zijn om u als enige eigenaar te profileren. Als alle aandelen op uw naam staan, kunt u ook de continuïteit van de onderneming beter verzekeren. Aandelen gaan dus vooral over het eigendomsrecht. Maar de vermogenswaarde van de aandelen en dus van het bedrijf blijft wél gemeenschappelijk.’
‘Bij een scheiding is dat meestal een probleem. Vaak heeft de ene partner een bedrijf, maar onvoldoende liquide middelen om de ander de helft van de economische waarde uit te betalen. En dan moet de ene partner aandelen verkopen, wat zijn of haar positie in het bedrijf verzwakt. Of de partner-ondernemer moet naar de bank voor een financiering.’
Wat met loon en dividenden?
Voor inkomsten uit de vennootschap maakt het bij het wettelijk stelsel niet uit of u de onderneming al voor het huwelijk had of niet. ‘De beroepsinkomsten die u na de ontbinding van het huwelijksvermogen krijgt, zijn volledig voor u. Uw loon en eventuele dividenden komen tijdens het huwelijk toe aan het gemeenschappelijke vermogen’, vervolgt Stefanie Keyser.
‘Het is een groot misverstand dat er alleen naar het loon en de dividenden wordt gekeken bij een scheiding. Ook de opgebouwde reserves binnen de vennootschap worden in vereffening en verdeling opgenomen. Vaak bouwen ondernemers deze reserves op in de eigen vennootschap, na enkele jaren of bij de liquidatie van de vennootschap worden ze aan een fiscaal gunsttarief uitgekeerd.
Sinds het nieuwe huwelijksvermogensrecht is het zo dat de echtgenoot die zijn of haar beroep uitoefent binnen een vennootschap, waarvan de aandelen hem eigen zijn, een vergoeding kan verschuldigd zijn aan het gemeenschappelijk vermogen. Hoe groot deze vergoeding zou kunnen zijn, zal in elk geval afzonderlijk dienen te worden nagegaan.'
‘Alles voor mezelf’
‘Het is een groot misverstand dat er alleen naar het loon en de dividenden wordt gekeken bij een scheiding.'
Bij een stelsel van scheiding van goederen is er geen gemeenschappelijk vermogen, maar hebben beide partners alleen een eigen vermogen. ‘Vaak kiezen partners dit stelsel om elkaar te beschermen tegen onheil. Stel dat uw onderneming in zwaar weer belandt, dan kunnen schuldeisers niet aankloppen bij uw partner’, vertelt Stefanie Keyser. ‘Maar het kan ook nadelig zijn voor uw partner. Want bij een scheiding behoort de onderneming - en dus de economische waarde - enkel en alleen aan u toe, en krijgt uw partner daar in principe niets van. Tenzij u de onderneming met uw partner runt en dat juridisch is vastgelegd.’
Om dergelijke situaties te voorkomen zijn notarissen sinds de vernieuwde huwelijkswetgeving verplicht elk echtpaar nog grondiger - sinds de verstrenging van de informatieverplichting - te informeren wanneer ze een huwelijksovereenkomst opstellen. Bij een stelsel met scheiding van goederen moet de notaris wijzen op toevoegingen die meer solidariteit tussen de partners vastleggen. ‘Uiteraard speelt dan ook de sociale druk. Veel koppels vinden het bij de notaris gênant om te zeggen: neen, ik houd alles voor mezelf, wat er ook gebeurt’, glimlacht Stefanie Keyser.
Dat kan. Maar dan heeft u wel een “vennootschapsrechtelijke reden” nodig. Een echtscheiding kan juridisch niet de reden zijn. U heeft dus argumenten nodig waarmee u bijvoorbeeld aantoont dat het ontslag nodig is omdat uw partner slecht functioneert of de belangen van de onderneming in het gedrang dreigen te komen.