De meest efficiënte manier om woningen energiezuinig te maken en zo de Europese renovatiedoelstellingen te halen, is om ze in één keer ingrijpend te renoveren.
‘Tegen 2050 moet Vlaanderen zowat 95 procent van alle gebouwen renoveren. Er moet nog een enorme inhaalbeweging worden gemaakt. Dat is een immense uitdaging’, zegt professor Nathan Van Den Bossche, die bouwtechniek doceert aan de UGent. ‘Het goede nieuws is dat we perfect weten wat we moeten doen om gebouwen energiezuiniger te maken: meer isoleren, compacter bouwen, warmtepompen plaatsen en groene energie opwekken. Er zijn tenminste al geen technische obstakels die de doelstellingen in de weg staan’, zegt Van Den Bossche.
Het zijn precies ook die elementen die centraal staan in de Europese renovatiestrategie, de zogenaamde ‘Renovation Wave’ die de Europese Commissie in 2020 lanceerde en die de renovatie van miljoenen gebouwen moet versnellen. Binnen die strategie ligt de nadruk op het koolstofvrij maken van verwarming en koeling, het renoveren van openbare gebouwen en het aanpakken van energiearmoede.
3 scenario’s
Er zijn verschillende renovatietrajecten mogelijk. Professor Van Den Bossche onderzocht voor de gezinswoningen welk traject het meest is aangewezen: het in één keer ingrijpend renoveren van de woning, de stapsgewijze renovatie, of het slopen van de woning gevolgd door de bouw van een nieuwbouwwoning. Wat blijkt? Het afbreken en heropbouwen van woningen is niet alleen veruit de duurste oplossing, het heeft ook een negatieve impact op het milieu. ‘Voor de heropbouw heb je veel cement en bakstenen nodig, waarvan de productie heel energie-intensief is. Bovendien zorgt de afbraak ook voor veel afval. Dat zijn precies zaken die we moeten vermijden’, zegt Van Den Bossche.
‘De beste optie is om woningen in één keer te renoveren. Dat levert direct de grootste energiewinsten op.’
Ook de stapsgewijze renovatie heeft grote nadelen. ‘Kleinere en afzonderlijke ingrepen hebben niet zo’n groot effect op het energieverbruik. Bovendien heeft de stapsgewijze renovatie ook het nadeel dat een gebouw nog veel CO2 blijft uitstoten tot de renovatie helemaal is afgerond, wat soms 25 jaar kan duren.’
‘De beste optie is dus om woningen in één keer ingrijpend te renoveren. Dat levert direct de grootste energiewinsten op. Maar het kostenplaatje is ook navenant. Voor een gemiddelde woning spreken we dan over een investering van 40.000 à 100.000 euro. Voor veel mensen is dat onhaalbaar’, zegt Van Den Bossche.
Financiering
Net omdat de renovatie van gebouwen zo veel investeringen vergt, voorziet ook het Europese NextGenerationEU-relanceplan daarvoor financieringsmogelijkheden. Zo is er verspreid over de nationale herstelplannen 50 miljard euro voorzien voor de renovatie van gezinswoningen en publieke gebouwen. De nationale herstelplannen worden gefinancierd vanuit het NextGenerationEU-relanceplan. Het Belgische nationaal plan voor herstel en veerkracht voorziet ongeveer 2,2 miljard euro aan middelen voor renovatie van gebouwen, waaronder meer dan 1 miljard euro uit NextGenerationEU. De NextGenerationEU-enveloppe werd onlangs ook met zo’n 20 miljard verhoogd om de energietransitie te versnellen. Daarnaast stelde de Europese Commissie ook een Sociaal Klimaatfonds voor van 144 miljard euro die te verdelen is over alle 27 EU-lidstaten. Dat fonds moet de meest hulpbehoevende huishoudens en kleine bedrijven bijstaan om hun huizen of gebouwen vanaf 2026 energie-efficiënter te maken.
‘De Europese renovatiestrategie is niet alleen een ecologisch en maatschappelijk project. Het moet ook een cultureel project zijn voor Europa’, zo kondigde commissievoorzitter Ursula von der Leyen de oprichting van het ‘New European Bauhaus’ aan. Het project is de culturele en creatieve dimensie achter de Green Deal, waar architecten, studenten, kunstenaars, ingenieurs en designers samenwerken. De bedoeling is om een aangename leefomgeving te creëren die niet enkel ecologisch, maar ook esthetisch en inclusief is. Concreet lanceert de Europese Commissie daartoe oproepen tot projectvoorstellen, organiseert ze prijsuitreikingen en evenementen over heel Europa, waarop alle ondernemers en creatievelingen welkom zijn. Zo gaat in Brussel van 9 tot 12 juni 2022 het eerste New European Bauhaus Festival door. Na deze eerste editie zal het festival naar verwachting de komende jaren naar andere Europese steden reizen om de beweging over de hele EU te verspreiden.
