De nieuwe hoofdzetel van de oudste bank van het land is voor Brussel niet alleen een knap staaltje architectuur, maar beantwoordt ook als geen ander aan de duurzaamheidsuitdagingen in België.
Sinds vorige herfst beschikt BNP Paribas Fortis op Warandeberg 3 in Brussel over een splinternieuwe hoofdzetel. Op dit historische adres van de oudste bankinstelling in België stond tot enkele jaren geleden een gebouw dat in de jaren 70 ontworpen werd door architect Hugo Van Kuyck en ingericht werd door de designers Jules Wabbes en Christophe Gevers. De beslissing om dit af te breken was gebaseerd op de wens om over een gebouw te beschikken dat voldoet aan de meest geavanceerde normen inzake duurzaamheid en om het welzijn van de werknemers nog te verbeteren.
Maar ook de evolutie van de arbeidsmarkt zit er voor iets tussen. Er is vandaag minder behoefte aan veel individuele werkplekken dan aan open ruimten die voor meerdere doeleinden kunnen dienen. ‘Flexibiliteit staat centraal in het ontwerp van het gebouw. En al dateert het ontwerp van acht jaar terug, het beantwoordt volledig aan de noden van vandaag’, benadrukt Maxime Jadot, CEO van BNP Paribas Fortis en voorzitter van de jury van de toenmalige architectuurwedstrijd. ‘Ons gebouw staat garant voor een grote aanpasbaarheid van de ruimten. Het is op een modulaire manier ontworpen, inclusief autonome ruimten.’
Rondingen en kolommen
Het project dat als winnaar uit de bus kwam, werd ontworpen door Baumschlager Eberle Architekten, Styfhals & Partners en Jaspers-Eyers Architects. Het is een combinatie van kwaliteitsvolle stedelijke integratie, hoogwaardige milieuprestaties en gebruiksvriendelijke ruimten. Het subtiele terugspringen van de gevels refereert naar de kroonlijsthoogte van de naaste buren. Het ‘swingende’ volume volgt de historische rooilijn en is lager dan de torens van het vroegere gebouw.
‘Dit gebouw voldoet evengoed aan de eisen van vandaag als aan deze van tien jaar geleden’
De gevels aan de straatkant onthullen een fijne, elegante dragende structuur. ‘De helft van de kolommen dragen het gebouw. Ondanks de vergelijkbare grondoppervlakte biedt dat tegenover het oude gebouw het voordeel van meer open, grotere binnenruimten. De nieuwe maatschappelijke zetel heeft meer dan 4100 werkplekken. Dat is ongeveer 70 procent meer dan vroeger’, zegt Christophe Van Ophem, CEO van Eiffage Benelux die bij de volledige duur van de nieuwbouw mee betrokken was.
De architectuur bestaat uit een gedurfde gevel opgetrokken uit verticale kolommen van wit prefabbeton waarin smaragdgroene mineralen verwerkt zijn. ‘De kolommen hebben een variabele doorsnede, naargelang hun positie in de gevel en hun hoogte. Tegelijk accentueren ze de vloeiende lijn van de gevel. We konden een beroep doen op de expertise van onze Belgische onderaannemer Loveld om deze futuristische gevel te realiseren’, zegt een tevreden Christophe Van Ophem.
100.000 m² verdeeld over 15 niveaus
Het resultaat is verbluffend, volgens de algemene opinie. ‘Ik wilde een heel mooi wit en licht gebouw zodat de medewerkers trots kunnen zijn op hun werkplek en er met plezier naartoe gaan’, glimlacht Maxime Jadot die zichtbaar verliefd is op zijn nieuwe omgeving. De CEO geeft toe liever te werken in de open spaces, dan in het kantoor dat hem is toegewezen. Hij laat dat kantoor dan ook door zijn werknemers gebruiken om er meetings te houden.
‘Geen enkele andere locatie biedt zo’n unieke hub van openbaar vervoer’
Men zou zich terecht kunnen afvragen of een gebouw van zo’n omvang – 100.000 m² verspreid over vijf ondergrondse en negen bovengrondse verdiepingen – nog wel zin heeft gezien het coronavirus ons verplicht tot hybride werken. ‘Dat is het paradoxale van dit gebouw: het voldoet evengoed aan de eisen van vandaag als aan deze van tien jaar geleden. Je kan er elkaar ontmoeten, maar je kan er ook afgezonderd werken dankzij de verschillende ruimtes, de kantoren en de vergaderzalen’, zegt Maxime Jadot. ‘Een goed functionerend bedrijf moet ook de mogelijkheid bieden om fysiek aanwezig te zijn. En ik blijf ervan overtuigd dat onze talenten willen werken in een omgeving waar het aangenaam vertoeven is.’
Meer dan 4.100 werkplekken
De nieuwe hoofdzetel brengt binnenkort alle medewerkers samen die vroeger in andere gebouwen verspreid over de hoofdstad werkten. Corona heeft de oorspronkelijke plannen nauwelijks gewijzigd. Het masterplan werd ontworpen door de afdelingen HR en Facility Management. Nadien zorgde de collectieve inzet van Belgische partners op de werf voor de realisatie van het gebouw.
‘Het energieverbruik ligt zeven keer lager dan dat van het oude gebouw’
‘Het project telde vele uitdagingen’, zegt Christophe Van Ophem. ‘Die konden allemaal opgelost worden dankzij de goede samenwerking binnen het bouwteam. Architecten, studiebureaus en verschillende bedrijven, waaronder onze filialen Valens en Duchêne, maar ook bouwbedrijf Besix, werkten er hand in hand en in alle transparantie. En dit vanaf de ontwerpfase tot en met de uitvoering, om zo het project en de deadlines te optimaliseren. We kunnen spreken van een echt succes.’
Zeven keer energiezuiniger dan voorheen
Ook de geleverde inspanningen om een duurzaam gebouw te ontwikkelen waren succesvol. Eén van de opvallendste voorbeelden daarvan is de energieaanvoer voor het thermisch beheer van het gebouw via de STES (Seasonal Thermal Energy Storage). Dat is een enorm bad van 14.000 m³ water, in een ondergrondse ruimte aan de kant van de Koningsstraat.
‘Het bad bevat een watervolume van vier olympische zwembaden en levert via warmtepompen thermische energie voor zowel koeling als verwarming’
‘Het bad bevat een watervolume van ongeveer vier olympische zwembaden en levert via warmtepompen thermische energie voor zowel koeling als verwarming’, verduidelijkt de CEO van Eiffage Benelux. ‘Door dat mechanisme maken we optimaal gebruik van de kelderverdieping en ligt het energieverbruik zeven keer lager dan dat van het oude gebouw.
Zonnepanelen op het dak en de uitstekende luchtdichtheid van de buitenschil in combinatie met het innovatieve, thermische comfortsysteem zorgen ervoor dat de eigenaar voor de verwarming niet moet teruggevallen op fossiele brandstoffen. Dat resulteert in een aanzienlijke vermindering van de ecologische voetafdruk. De nieuwe hoofdzetel van BNP Paribas Fortis wordt daarom gecertificeerd met de duurzaamheidscertificaten BREEAM ‘Excellent’ en ‘Passive House’.
Inzetten op duurzame mobiliteit
Het duurzaamheidsaspect werd gaandeweg opgekrikt, maar mobiliteit was van bij het begin doorslaggevend voor de keuze van de bank om haar hoofdzetel in het centrum van Brussel te houden. ‘Naast de historische en emotionele dimensie van de plek, beseften we al snel dat geen enkele andere locatie zo’n unieke hub van openbaar vervoer kon bieden’, herinnert Max Jadot zich. ‘Warandeberg bevindt zich naast het Centraal Station, tussen twee metrostations en vlak bij tram- en bushaltes. Dat verklaart waarom bijna 75 procent van onze medewerkers gebruik maakt van het openbaar vervoer.’ Verder werden in het nieuwe gebouw 330 fietsenstallingen voorzien.
‘Ondanks de vergelijkbare grondoppervlakte biedt het nieuwe gebouw meer open, grotere binnenruimten’
BNP Paribas Fortis stelt zich via de heropbouw van haar hoofdzetel Warandeberg meer open voor bezoekers en voorbijgangers, zowel voor Brusselaars als pendelaars. Want binnenkort opent er ook een winkelgalerij die voor iedereen toegankelijk is. Binnen de muren van het gebouw werd in overleg met de stedenbouwkundige dienst van de stad Brussel en het Brussels hoofdstedelijk gewest zelfs een lift gebouwd die ter beschikking staat van het publiek. Zo kunnen mensen met een verminderde mobiliteit zich makkelijker tussen de Ravenstein- en Koningsstraat verplaatsen.
‘De vele uitdagingen konden allemaal opgelost worden dankzij de goede samenwerking binnen het bouwteam’
‘Ik ben zeer trots op de manier waarop dit allemaal werd gerealiseerd’, besluit de CEO van BNP Paribas Fortis. ‘Dit iconische project is een schoolvoorbeeld van samenwerking tussen Belgische partners: een positief, openhartig en collegiaal partnership. Eiffage Benelux en zijn onderaannemers hebben precies uitgevoerd wat we wilden en werkten zich uit de naad om het project tijdig op te leveren. En dat ondanks de pandemie en het tekort aan bepaalde materialen. Topprofessionals.’