Een woning, een partner of een carrière kiezen: veel beslissingen nemen we niet alleen met ons hoofd, maar ook met ons hart. Beleggen doen we daarentegen louter met ons hoofd. Tenminste, dat denken we …
Aandelen kopen op aanraden van een vriend, tante of zelfs een wildvreemde op een online forum. Als je dat al eens blindelings deed, ben je zeker niet de enige. Als je de pech had dat je aandelen kort daarop kelderden … dan ben je evenmin de enige. ‘Achteraf begrijp je vast dat het rationeler was om dat aandeel eerst grondig te onderzoeken. Wat doet het bedrijf precies, hoe zien de cijfers eruit, hoe maakt het bedrijf geld en zal het dat blijven kunnen doen’, vertelt Sven Sterckx, lid van het directiecomité van Dierickx Leys Private Bank.
Niet-rationeel beleggen heeft weinig te maken met een gebrek aan verstand. ‘Het gaat eerder om invloeden waaraan we ons moeilijk kunnen onttrekken, hoe hoog ons IQ ook is. Vroeger ging men ervan uit dat beleggers puur rationeel handelden. Vanaf de jaren 80 is aangetoond dat ook veel psychologische aspecten je beleggingsbeslissingen beïnvloeden.’
Tuk op spektakel
De beurs is geen plek waar je zen wordt. Soms lijken de markten zelfs manisch en andere keren depressief. ‘Een reeks meevallers kan beleggers het vertrouwen geven dat er rendement te rapen valt. Gevolg: er stroomt meer en meer geld naar de markten. Die koersstijgingen kunnen dan onderbouwd zijn door een sterke rendabiliteit of mooie groeiperspectieven’, legt Sven Sterckx uit.
‘Maar ook de koopgolf op zich kan een koersstijging verklaren. Die heeft dan niet langer te maken met aantrekkelijke cijfers, maar met versterkend kuddegedrag. Kijk maar naar voetgangers die voor een rood licht wachten. Er hoeven er maar een paar over te steken of de rest volgt. Dat mechanisme zie je ook dikwijls op de beurs.’
‘Zeker alles wat spectaculair is, blijft in ons hoofd hangen. Als je mensen vraagt wat de grootste doodsoorzaak aan het strand is - haaien, je verslikken in ijslolly’s of kokosnoten - dan zullen de meesten “haaien” als antwoord geven. Dat komt omdat zulke incidenten altijd het nieuws halen en we die haaien van Hollywood kennen, terwijl kokosnoten meer doden veroorzaken. Wat spectaculair is, trekt meer volk. Zo werkt het vaak ook op de beurs, denk aan de tulpenmania of de techbubbel.’
Als de koers daalt en je oorspronkelijk uitgangspunt niet uitkomt, verkoop dan en blijf niet vasthouden aan het idee dat het aandeel nu goedkoop is
Vies van verlies
Een ander fenomeen uit behavioral finance: beleggers vinden het makkelijker om winst op te strijken dan om verlies te aanvaarden, maar niet in dezelfde symmetrie. ‘Onderzoek toont aan dat de negatieve emotionele impact van verlies minstens dubbel zo groot is als de positieve impact van een even grote winst. De teleurstelling bij beleggingsverlies is dus veel groter dan de vreugde bij beleggingswinst voor hetzelfde bedrag’, legt Sterckx uit.
Professionele beleggers zijn ook mensen, met gevoelens als iedereen. Hoe maken zij dan het verschil? ‘Het besef dat je emoties hebt, is al een belangrijke stap. Bij Dierickx Leys Private Bank nemen we maatregelen om ons te wapenen tegen angst en hebzucht. Als het rustig is op de beurs en er weinig gebeurt, doen we ons huiswerk. Dan onderzoeken we wat een bedrijf waard is, bepalen we tegen welke prijs we willen kopen en in het beste geval ook voor welke prijs we willen verkopen. Als de storm losbarst, hebben we voorbereidingen getroffen en kunnen we beoordelen of het bedrijf (ver)koopwaardig is. Dat is ook een reden waarom mensen de hulp inschakelen van een private bank die een eigen studiedienst heeft.’
Het is slim om bij elke aankoop te noteren wat je premisse is, waarom je het aandeel kocht, geeft hij tot slot als tip mee. ‘Blijf trouw aan die premisse. Als de koers daalt en je oorspronkelijk uitgangspunt niet uitkomt, verkoop dan en blijf niet vasthouden aan het idee dat het aandeel nu goedkoop is. Ontwikkel een strategie en volg haar systematisch. Tot slot is het cruciaal om de lange termijn voor ogen te blijven houden. Geduld en discipline staan best vooraan in het woordenboek van elke belegger.’