Meer vrijheid voor uw erfenis

‘Bepaalde erfgenamen kunt u niet onterven. Dus beslist u niet volledig vrij over de manier waarop u uw vermogen nalaat’, zegt Christophe Delanghe, senior estate planner bij Banque de Luxembourg. ‘U moet rekening houden met uw reservataire erfgenamen, erfgenamen die u niet mag onterven. Dat betekent dat een deel van uw nalatenschap voorbehouden is aan uw kinderen (eventueel  kleinkinderen) en de langstlevende echtgenoot. Voor de hervorming hoorden in bepaalde situaties ook uw ouders daarbij.’

Vanaf 1 september 2018 wordt het voorbehouden of reservataire erfdeel van de kinderen niet meer bepaald door het aantal kinderen dat u hebt, maar wordt het beperkt tot de helft van de ‘fictieve massa’. Die bestaat uit het vermogen van de overledeneop moment van zijn overlijden, aangevuld met alle eigendommen die hij tijdens zijn leven heeft geschonken.

‘Die aanpassing komt er door het groeiende aantal nieuw samengestelde gezinnen’, zegt Bernard Goffaux, Head of Tax bij Banque de Luxembourg. ‘Het belang van bloedverwantschap daalt. Sommige stiefkinderen hebben een betere relatie met hun stiefouder dan hun biologische ouder.’ 

Geen opgaande lijn

De reserve voor ouders werd geschrapt. Vroeger bedroeg die reserve de helft van de fictieve massa als de erflater kinderloos was en beide ouders nog leefden. Een kwart ging naar  moederskant, een kwart naar vaderskant. Al vóór de hervorming verloren de ouders hun reserve  bij schenkingen of een testament ten voordele van de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende partner. ‘Maar de langstlevende partner van een koppel feitelijk samenwonenden zonder kinderen kon hier fel onder lijden’, zegt Bernard Goffaux.

‘Stel dat Jan, die al lang samenwoont met Sofie, zijn volledige vermogen wil nalaten aan Sofie. Hij legt dat vast in een testament. Als Jan sterft voor zijn ouders, hebben zij recht op hun reserve en krijgen ze ieder een kwart van de fictieve massa. Die mogelijkheid verdwijnt nu. Ze wordt vervangen door een levensonderhoudsuitkering als de ouders hulpbehoevend zijn bij het overlijden van hun kinderloze zoon of dochter.’  

Langstlevende echtgenoot

De reserve voor de langstlevende echtgenoot bestaat uit het vruchtgebruik van de helft van de fictieve massa. Ze moet minstens het vruchtgebruik omvatten van de gezinswoning en de huisraad. Dat is ook het geval als de waarde van die tegoeden groter is dan de helft van de nalatenschap van de overledene.

‘De hervorming bevestigt het principe van het voorbehouden erfdeel voor de langstlevende echtgenoot’, zegt Christophe Delanghe. ‘De hervorming versoepelt ook de omzettingsmodaliteiten van het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot tussen stiefouders en stiefkinderen’, legt Christophe Delanghe uit. ‘Dit brengt evenwicht in de relaties tussen de overlevende echtgenoot en de kinderen uit een eerdere relatie. De omzetting van het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot in een onverdeeld  aandeel in volle eigendom kun je voortaan krijgen op eenvoudige vraag van de stiefkinderen of de stiefouder, zonder juridische tussenkomst.’ Maar de langstlevende echtgenoot behoudt zijn vetorecht als de stiefkinderen omzetting van het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad vragen.