Brusselse PS muteert

Laurette Onkelinx treedt eindelijk terug als voorzitter van de Brusselse PS. De strijd om haar opvolging wordt in Vlaanderen nauwelijks gevolgd. Toch is het politiek belangwekkend wat zich in de Brusselse PS afspeelt. Niet alleen voor de ontwikkelingen in de PS, maar ook voor de communautaire verhoudingen.

Het opmerkelijke aan de opvolgingsstrijd die op 20 oktober wordt beslecht, is dat de twee kandidaten voor haar opvolging een migratieachtergrond hebben - Franstaligen hebben het heel politiek correct over kandidaten ‘issus de la diversité’. Het gaat om Ahmed Laaouej, burgemeester van Koekelberg, Kamerlid en begrotingsspecialist, en Rachid Madrane, voorzitter van het Brussels Parlement en gewezen gemeenschapsminister. Beiden hebben Marokkaanse roots.

Bij de PS-top zag men liever dat de Brusselse burgemeester Philippe Close zich kandidaat had gesteld. Want Close, die de wind in de zeilen heeft qua populariteit, wordt (voorlopig) door niemand gecontesteerd. Bovendien is hij een voorbeeldig verdediger van de laïciteit, wat bij de PS neerkomt op een bewijs van goed gedrag en zeden. Maar Close heeft andere prioriteiten. De relatie tussen de stad en het Brussels Gewest loopt mank. Vooral als het gaat om de grote bouwprojecten op de Heizelvlakte. Daar zitten de aandeelhouders, stad en gewest, lang niet op dezelfde lijn. Close wil uitstellen, het Gewest duwt door.

Doorgaans staat de PS van Brussel Stad boven het gewoel. Die afdeling is ook zeer gesteld op haar onafhankelijkheid. Bij de PS is elke gemeentelijke afdeling en elke federatie een heuse baronie. Maar de Brusselse PS mag altijd iets meer. Daarom duurde het ook zo lang vooraleer de vorige burgemeester Ivan Mayeur tot ontslag werd gedwongen wegens al te grove zelfbediening.

Destijds, toen Onkelinx uit Luik wegtrok en naar Brussel verhuisde, trachtte ze zich een plaats te beitelen in de PS van Brussel Stad. Maar bij een stemming daarover werd ze door de aanwezige leden letterlijk weggehoond. Noodgedwongen week ze uit naar Schaarbeek. Haar voorzitterschap van de Brusselse PS dankte ze dan weer aan de Molenbeekse Moureaux-clan. Molenbeek en Anderlecht zijn, behalve die van Brussel Stad, de twee machtigste PS-polen van het hoofdstedelijk gewest. Zij tellen de meeste leden - al zitten daar een pak spookleden tussen voor wie het lidgeld uit de partijkas wordt betaald - en dat weegt door bij belangrijke stemmingen.

Steun gekocht

Bij de bekendmaking van zijn kandidatuur kon Ahmed Laaouej bogen op de steun van burgemeester Close, Brussels minister-president Rudi Vervoort en Brussels minister van Onderwijs Caroline Désir. Als running mates koos Laaouej de regionale parlementsleden Isabelle Emmery en Martin Casier. Volgens insiders heeft Laaouej de steun van Close gekocht door hem de plaats te laten van PS-vicevoorzitter die normaal aan de voorzitter van de Brusselse federatie toekomt.

Rachid Madrane werd bij de aankondiging van zijn kandidatuur gesecondeerd door Molenbeeks burgemeester Catherine Moureaux en Karine Lalieux, gewezen parlementslid en schepen van de stad Brussel en nu voorzitster van het Brusselse OCMW. De steun van Catherine Moureaux was geen verrassing. Madrane, gewezen journalist bij Fun Radio, was ooit woordvoerder bij vader Philippe Moureaux en naderhand bij Laurette Onkelinx.

Op het eerste gezicht beschikken Laaouej en Madrane ook over de noodzakelijke geloofsbrieven. Van Madrane is bekend dat hij vrijmetselaar is, van Laaouej wordt het alleen vermoed. Wat niet betekent dat ze tijdens hun campagnes zwaaiden met de grote principes van de lekenstaat. Integendeel. Had Laaouej voor de verkiezingen niet verklaard in La Dernière Heure dat het de PS was geweest die het verbod op onverdoofd slachten had tegengehouden en ook een demper had gezet op het hoofddoekendebat?

Net als sommige Brusselse groenen van Ecolo speelden Brusselse PS-kandidaten in op het zogeheten communautarisme - ondanks de bezweringen van voorzitter Elio Di Rupo dat dat te allen prijze moest worden vermeden. Zo kon Emir Kir, de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node wiens banden met het Turkse regime een publiek geheim zijn, ongeremd in het Turks campagne voeren over het onverdoofd slachten, maar ook rond wat hij de anti-islam stemmingmakerij van de rechtse regering noemde naar aanleiding van de terreuraanslagen in Brussel. Kir ‘controleert’ liefst 17.000 tot 20.000 stemmen in de Turkse gemeenschap. Daarom alleen al wordt hem geen strobreed in de weg gelegd.

Oudere PS’ers nemen het ook Onkelinx kwalijk dat zij dat in naam van de multicultuur liet gebeuren. Op zijn vaak bijtende blog schreef Merry Hermanus, gewezen PS-kopstuk en ooit de rechterarm van Philippe Moureaux, dat in de villawijken van het Waals-Brabantse Lasne - waar Onkelinx graag vertoeft - de samenlevingsproblemen duidelijk anders worden ervaren dan in Molenbeek.

Ook minister-president Vervoort heeft opgeroepen om in de kiescampagne voor het voorzitterschap de communautaristische thema’s achterwege te laten. Maar daarvoor is het eigenlijk al te laat. De voorzittersverkiezing draait om weinig anders. Ook Véronique Lamquin schreef in Le Soir dat de PS-kiezers ‘afkomstig uit de diversiteit’ vandaag om rekenschap vragen. Ze willen erkenning voor het feit dat zij, de kiezers met migratieachtergrond, de PS bij de jongste verkiezingen min of meer overeind hielden en minstens de schade hebben beperkt. Daar gaat het om bij deze voorzittersverkiezing.

Onwennig

En de cijfers liegen er niet om. Afgaand op de familienamen hebben 108 van de 166 PS-gemeenteraadsleden in het Brusselse een migratieachtergrond. Van de 202.771 voorkeurstemmen die bij de jongste verkiezingen op de PS werden uitgebracht gingen er 140.423 naar kandidaten van allochtone origine. Wat neerkomt op liefst 71,29 procent van de stemmen, berekende Hermanus. En dat stemt de PS-veteranen heel onwennig. Zij hebben het, al dan niet openlijk, over een machtsovername door de allochtone kiezers die met hun blokstemmen de Brusselse PS overeind hielden.

De Waalse PS bekijkt die ontwikkelingen stilzwijgend maar met argusogen. Oudere Brusselse PS’ers vrezen dat Wallonië meer dan vroeger al het geval was afstand zal nemen van het Brussels Gewest. Ten tijde van Waalse regionalisten als Jean-Maurice Dehousse, Robert Collignon en Jean-Claude Van Cauwenberghe was ‘mourir pour Bruxelles’ al geen optie. En dat zal zeker niet het geval zijn als het binnen afzienbare tijd, zoals gevreesd, tot de grote uiteenzetting komt met Vlaanderen.

In dat geval kan de mutatie van de PS, die ook bij het Brusselse Ecolo aan de gang is, een grote invloed hebben op de gang van het communautaire debat. De Vlaamse partijen die straks federaal aan tafel gaan zitten doen er verstandig aan die evoluties nauwlettend te volgen. Want de communautaire gevoeligheden van de nieuwe Brusselse PS-kopstukken verschillen compleet van die van hun voorgangers. Een uitgesproken communautair geïnspireerde partij als Défi, het voormalige FDF, is vandaag zelfs geen medespeler meer. Het haalt in Brussel niet eens 14 procent, in het federale parlement bezet het amper twee zetels. De Franstalige christendemocraten van cdH vechten in het hoofdstedelijk gewest voor hun overleving, en de Brusselse MR is met het vertrek van Didier Reynders naar Europa en met de dood van Armand De Decker omzeggens onthoofd. Ineens ziet de Brusselse communautaire handleiding er helemaal anders uit.