Verstikkende stikstof

De druk op de Vlaamse regering neemt almaar toe om te landen in het dossier dat de regering nu al maandenlang gijzelt: stikstof. Vrijdag voerde de ondernemersorganisatie Voka de druk nog op. 'Er is een definitief kader nodig, anders lopen de kosten in de miljarden.' Minister-president Jan Jambon (N-VA) laat een economische missie naar Marokko schieten om een doorbraak te forceren.

Uiteraard is elke betrokken partij gebaat bij duidelijkheid over welk stikstofkader in Vlaanderen zal gelden en de gevolgen daarvan voor de land- en tuinbouw - veel ruimer dan voor de veertig 'rode' bedrijven - en voor een heleboel andere economische activiteiten. Vergunningen voor infrastructuur en uitbatingen dreigen onzeker te worden. Ondernemers - landbouwers en agro-industriebedrijven inbegrepen - willen weten waar ze aan toe zijn. Voor de natuurbeschermingsorganisaties is dat niet anders.

Op het eerste gezicht zou je geneigd zijn de Vlaamse regering aan te sporen om eerder vandaag dan morgen dat stikstofakkoord af te kloppen. En toch rijst de ongemakkelijke vraag of wat op tafel ligt wel de juiste oplossing is.

Ten eerste zijn op cruciale punten gerede twijfels gerezen of het werk van sturm-und-drangminister Zuhal Demir (N-VA) een ernstige juridische toets doorstaat. Zo worden bijvoorbeeld landbouw en industrie niet op dezelfde manier behandeld. En de duizenden bezwaren uit het openbaar onderzoek moeten ernstig worden genomen. Maar de vrees is groot dat de Vlaamse regering die in een politiek handjeklap snel zal opzijschuiven zonder ze fatsoenlijk te hebben geanalyseerd. Parlementsleden, ook uit de meerderheid, zeiden deze week verontwaardigd te zijn dat ze geen inzage krijgen in de bezwaarschriften en buitenspel worden gezet.

Biodiversiteit

Ten tweede is er allesbehalve een consensus over de vraag of de recepten voor minder stikstof die de Vlaamse regering wil aanreiken volstaan om meer biodiversiteit tot stand te brengen. Professor biodiversiteit Tobias Ceulemans (UA) zegt dat we met de stikstofregeling de verkeerde discussies voeren. 'We hoeven de landbouw niet buiten te pesten.' Hij wijst op ingrepen in het beheer en de inrichting van natuurgebieden, die veel efficiënter zouden zijn. Dat argument, dat de werkwijze van de natuurorganisaties in vraag stelt, hoorden we tot nu zeer zelden.

Ten derde is er geen eensgezindheid in de Vlaamse regering over hoe economie en ecologie zich in het dichtbevolkte Vlaanderen moeten verhouden. Dat langetermijnkader is ook op Vlaams niveau nodig en de drie coalitiepartners vinden elkaar daar niet in. De fundamentele langetermijnvraag gaat veel verder dan de animositeit tussen minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) en minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V). Die lastige vraag is van belang in zowat alle grote dossiers die deze Vlaamse regering moet tackelen. De betonstop, dit stikstofdecreet, een nieuwe versie van het Mest Actie Plan, milieu- en omgevingsvergunningen. En dan hebben we het nog niet over de 'natuurherstelwet' die vanuit Europa op Vlaanderen afkomt.

De tanende biodiversiteit is een terechte zorg. Maar wat offeren we daarvoor op? Sinds de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis hebben we het belang van strategische autonomie herontdekt. Geldt dat ook voor onze landbouw en ons voedsel? En welke verhouding tussen natuur en landbouw/economie zijn we bereid te aanvaarden? Hoever gaan we om kleine flardjes natuurgebied te beschermen? En volstaat dat? Ligt er niet meer heil in het samenbrengen van grotere gehelen? Durft deze Vlaamse regering daar klare taal over te spreken? Ze kan qua ruimtelijke ordening, landbouw en natuur niet vertrekken van een wit blad. Wat ze wel kan, als ze politiek krachtig en eendrachtig genoeg zou zijn, is een veel duidelijker kompas hanteren voor de lange termijn.