Oneerlijke concurrentie

Het wordt wellicht hét financiële nieuws van de zomer voor goede Belgische huismoeders en -vaders. Vanaf 24 augustus kunnen ze inschrijven op een staatsbon die, zo heeft minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) aangekondigd, meer zal opleveren dan wat spaarders van de banken krijgen. Dat laatste is te danken aan het feit dat op de staatsbon uitzonderlijk maar 15 procent in plaats van de normale 30 procent roerende voorheffing betaald worden.

Van Peteghem lanceerde de staatsbon om de commerciële banken ertoe aan te zetten de rente op de spaarboekjes voor de burgers sneller en forser te verhogen. Anders dan dat af te dwingen via een bijna onuitvoerbare verplichting om de spaarrente te verhogen, koos de minister ervoor een concurrerend product in de vorm van een staatsbon aan te bieden aan de particulier, met een nettorendement dat een pak hoger ligt dan wat de commerciële banken aanbieden.

Van Peteghem heeft op het eerste gezicht een case. Wie alleen naar de mooie kwartaalwinsten kijkt die de banken deze week rapporteerden, zou heel snel concluderen dat het vanzelfsprekend is dat de banken hun spaarders wat meer mogen laten mee profiteren van de fors gestegen rente.

Bovendien - ook al hebben ze de rente op sommige van hun spaarproducten iets verhoogd - leggen de banken heel weinig ijver aan de dag om hun klanten de weg te wijzen naar de beste rente. Ze bieden nog altijd verschillende boekjes en formules naast elkaar aan. En ze rekenen er stilletjes op dat hun klanten wel bij hun oude, vertrouwde spaarboekje blijven in plaats van over te stappen naar een andere formule die meer opbrengt. De klant mag niet te veel op betere formules gewezen worden, waardoor zeker de minder assertieve klanten vaker hogere spaarrentes missen. Dat is een bewust ontransparant beleid dat getuigt van weinig respect voor de klant. Het is een goede zaak dat staatssecretaris Alexia Bertrand (Open VLD) de banken wil verplichten hun klanten elke drie maanden te informeren over beter rentende spaarboekjes.

Dat de communicatie van de banken beter moet, rechtvaardigt nog niet de twee maten en twee gewichten van de overheid: een hoge belastingvoet voor de anderen, een lage voor zichzelf. De overheid hanteert regels en belastingen die voor iedereen gelden, behalve voor zichzelf. Het valt niet goed te praten dat de staat voor een eigen financieel product maar half zoveel belasting eist als voor een vergelijkbaar product (termijnrekening op 1 jaar, bijvoorbeeld) van commerciële spelers. De overheid creëert ongelijke wapens en een oneerlijke concurrentie, iets wat ze zelf terecht niet duldt van banken en bedrijven.

Forse buffers

Bovendien zijn de mooie kwartaalwinsten van de banken niet alleen goud voor de aandeelhouders. Ze verhullen onderliggende kwetsbaarheden. Belgische banken moeten niet alleen forse buffers aanleggen, ze moeten ook waarborgen verlenen en de economie smeren. De Europese Centrale Bank ontdekte onlangs een kwetsbaarheid van KBC in de kredieten die de bank voor Belgische kmo's heeft uitstaan. Die zijn risicovoller dan verwacht. Dus moet de bank een extra kapitaalbuffer aanleggen, wat de winst kan drukken.

De overheid heeft de banken nodig voor haar eigen financiering en voor de financiering van de economie, en niet een klein beetje. Dat ze van banken deugdelijk bestuur en meer transparantie naar de consumenten toe eist, is de logica zelve. De overheid mag dat zelfs nog wat forser doen. Dat ze de banken aanspoort spaarders maximaal mee te laten profiteren van een stijgende rente nu de levensduurte zo is gestegen, ook. Maar dat ze dat doet via oneerlijke concurrentie is niet oké.