Goede accenten in septemberverklaring, maar selectie kerntaken blijft ondermaats

Het was een andere minister-president dan de Jan Jambon van een jaar geleden, die maandag in het Vlaams Parlement de septemberverklaring gaf. Deze keer was de beleidsverklaring niet uitgesteld en was de sfeer onder de coalitiepartners niet grimmig. Vorig jaar zei Jambon in het parlement te staan als 'een nederig man'. Ditmaal kon hij claimen te besturen 'zonder cinema'.

Qua richting en ambitie voor het laatste werkjaar van deze legislatuur zat de speech van Jambon goed. Hij zei van een begrotingsevenwicht een zaak van 'eer en politieke moed' te willen maken. Hij toonde dat hij niet meegaat in defaitisme. Hij pleitte voor rechtszekerheid voor alle ondernemingen, van landbouwer tot internationaal bedrijf.

Jambon bracht ook de moeilijkere boodschap dat burgers soms te veel van de overheid verwachten. En hij riep de Europese Commissie nogmaals op om het verbod op ontwrichtende staatssteun correct te controleren, omdat er een race to the bottom aan de gang is.

Wie de harde cijfers bekijkt, ziet bovendien de extra investering in kinderopvang als grote verwezenlijking. Deze legislatuur zal het budget daarvoor ruim verdubbeld zijn. Het is een terechte keuze, zowel voor het welzijn van kinderen als om zoveel mogelijk mensen - en dus ook jonge ouders - aan het werk te krijgen en zo de welvaartsstaat betaalbaar te maken.

Maar op te veel andere punten volgen na de woorden de daden niet. De begroting op orde krijgen is nodig om de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen veilig te stellen, zei Jambon. Maar alles meegerekend groeit het begrotingstekort van 3,1 miljard euro dit jaar verder naar 3,7 miljard euro volgend jaar.

In de woorden van Jambon is dat 'op pad naar een evenwicht in 2027'. Het klinkt net iets te veel als de morgen-gratis-bierbelofte van de Wetstraat: de begroting raakt altijd in orde binnen een jaar of drie. En ieder jaar schuift die timing twaalf maanden op.

Ook de belofte van rechtszekerheid is allesbehalve ingelost. Een van de belangrijkste losse eindjes van deze beleidsverklaring is hoe de Vlaamse regering het stikstofprobleem aanpakt en de balans vindt tussen natuur, industrie en landbouw. Het is niet makkelijk, omdat Vlaanderen maar een zakdoek groot is en we voor zeer veel activiteiten zeer veel ruimte willen. Maar het probleem is allesbehalve opgelost.

Af en toe toont de Vlaamse regering dat ze ook in uitgaven durft te schrappen, zoals de bedrijfssteun om oudere werknemers aan te werven of de subsidies voor zonnepanelen. Maar vaak genoeg gebeurt het ook niet. De prijs van de dienstencheques wordt niet opgetrokken, terwijl de inkomens van wie ze betaalt wel stevig geïndexeerd zijn. Er komt een premie tot 5.000 euro om een elektrische wagen te kopen. En de jobbonus, waarvan academici het effect betwijfelen, wordt uitgebreid.

In tegenstelling tot een jaar geleden bestuurt de Vlaamse regering inderdaad 'zonder cinema'. Maar het heeft helaas geld gekost, ook al lijkt de regering dat niet echt te willen toegeven.