Fortis: indignez-vous

Twaalf jaar na de instorting van de grootste bank van de Lage Landen loopt het strafrechtelijk dossier tegen de voormalige Fortis-top af met een sisser. Verjaard. Marktmanipulatie? Misleiding? Valsheid in geschrifte? Bijna 30.000 dossierpagina's later blijven de vragen onbeantwoord. Justitie is zelfs niet verder geraakt dan de raadkamer.

De schade valt nauwelijks op te meten. Eerst en vooral bij de beleggers in het 'goedehuisvaderaandeel' Fortis zelf. Die beleggers waren honderdduizenden Belgen en Nederlanders, families, werknemers van Fortis en bedrijven. Ageas, de erfopvolger van Fortis, heeft wel een schikking getroffen met een groot deel van die beleggers ter waarde van 1,3 miljard euro. Voor de portefeuille van de beleggers zou een strafrechtelijke veroordeling van de voormalige Fortis-top (Maurice Lippens, Jean-Paul Votron et les autres) niet veel verschil meer gemaakt hebben. Maar moreel en symbolisch wel.

Ten tweede is de schade blijvend voor onze economie. België is het beslissingscentrum van zijn grootste financiëledienstengroep kwijt en mist daarmee een belangrijke hefboom voor onze economie. BNP Paribas heeft Fortis voor een appel en een ei ingelijfd. In het weekend dat de bank gered moest worden - ook als gevolg van het overwaaien van de financiële crisis vanuit de VS - stonden de toenmalige regering-Leterme en haar Nederlandse collega met de rug tegen de muur. Om een implosie van ons financieel systeem te voorkomen werd de bank luttele uren voor de financiële markten weer openden verkocht.

Dat brengt ons, ten derde, bij de toenmalige leidende politici. Yves Leterme is een van de weinigen die in deze zaak wel de schade gepakt heeft. Hij stapte op als premier naar aanleiding van de Fortis-zaak. Het moet voor hem wrang zijn de Fortis-top vrijuit te zien gaan wegens verjaring.

Jazeker, twee mensen uit die Fortis-top, Jean-Paul Votron (ex-CEO) en Gilbert Mittler (ex-financieel directeur), hebben een administratieve boete gekregen van de financiële waakhond FSMA voor onzorgvuldige communicatie. 200.000 euro. Peanuts in vergelijking met hun Fortis-salaris en de opstapvergoeding die ze opstreken. Maar een proces ten gronde komt er niet.

De rechtsstaat loopt de grootste schade op. De bankiers hebben met het volstouwen van de balansen met toxische producten en met hun blinde overnamezucht grote maatschappelijke schade aangericht. Maar, en dat is vloeken in de kerk bij gedupeerde beleggers, roekeloos bankieren is volgens het strafwetboek geen misdrijf. Het stond op voorhand niet vast dat de Fortis-top schuldig zou zijn bevonden in de strafrechtelijke zin van het woord. Doordat de Fortis-zaak nu verjaard is, zullen we die vragen niet beantwoord zien. Zullen de Fortis-'toppers' van destijds nooit verantwoording moeten afleggen? Dat de hele zaak met een sisser afloopt, is een rechtsstaat onwaardig. Cui bono? Al wie het beter vond dat het Fortis-dossier stilletjes begraven werd.

Bovendien is de verjaring van Fortis een allesbehalve alleenstaand geval. Meer dan 10.000 strafdossiers van allerlei pluimage zijn al meer dan tien jaar geopend en niet afgerond. Voor een pak van die dossiers dreigt verjaring. Grote financiële onderzoeken worden uiterst zelden tot een goed einde gebracht. Dat schept een gevoel van rechteloosheid.

In een land waarin de bevolking moegetergd is door een sanitaire crisis, een economische crisis en een oeverloze politieke crisis is dat een uiterst gevaarlijke cocktail. Indignez-vous.