De enige werkbare coalitie

Het was even geleden, maar daar is het parfum de crise weer, de walm die sinds 2007 zo vaak rond coalitievormingen hing. Met dien verstande dat de omstandigheden nu nog dwingender zijn dan in 2007, 2010, 2014 of 2019 om een regering te vormen.

De N-VA, de MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V proberen al twee maanden de federale regering te vormen die sinds de verkiezingsavond in de sterren geschreven stond, met aan beide zijden twee duidelijke winnaars, met een ruime meerderheid. Alle vijf de partijen hebben bevestigd dat ze een hervormingsregering als project zien zitten.

Alleen, dan moeten partijen wel over hun schaduw heen kunnen stappen. Formateur Bart De Wever (N-VA) moet vooral tussen (Vlaamse) socialisten en (Franstalige) liberalen, met soms tegengestelde standpunten over belastingen en begroting, coherentie smeden rond die grote hervormingsgedachte om onze sociaal-economische welvaartsstaat te redden. Omdat dat de meest dwingende van alle werven is.

De lijnen van een mogelijk compromis liggen er. Werken wordt in veel gevallen interessanter. Er ligt volgens de onderhandelaars een belastingverlaging van meer dan 3 miljard euro op tafel en een verschuiving van meer dan 5 miljard euro. Taboes als werkloosheid beperken in de tijd zouden sneuvelen, het aparte hok van de ambtenarenpensioenen zou worden aangepakt en er is onder meer een ambitieus plan voor om langdurig zieken te herintegreren.

Alleen loopt het voor de MR nu stuk op het voorstel van een (beperkte) meerwaardetaks op aandelen en obligaties. Het is zeer nobel van die partij om bijzonder kritisch elke nieuwe belasting te bekijken. Met meer ontvetting van de staat en minder overbodige overheidstaken kom je budgettair ook al een heel eind. Maar blijkbaar raakt men daar niet ver genoeg. En als een beperkte meerwaardetaks het glijmiddel is om wél een belastingverlaging op onder meer werk door te voeren én sociaal-economische hervormingen erdoor te drukken, is het compromis wel het overwegen waard.

Open VLD

Georges-Louis Bouchez heeft uiteraard gelijk als hij redeneert dat een formule met Vlaamse liberalen en zonder socialisten sociaal-economisch 'homogener' zou zijn. Probeert hij de coalitievorming alsnog die richting uit te duwen en ziet hij zo zijn kans om premier te worden?

Klein detail: de kiezer heeft de kaarten heel anders geschud. Open VLD is een zwalpend bootje in existentiële crisis, met ocharme nog zeven Kamerzetels. Een meerderheid met één zetel op overschot is in de feiten bijzonder, bijzonder moeilijk werkbaar, zeg maar onwerkbaar. Gooit hij Arizona weg om toch daarvoor te gaan? Dan kiest hij voor grote onzekerheid. Het is zeer de vraag of die formule met Open VLD ook maar enige kans maakt. Beide kandidaat-voorzitters zeggen op dit moment resoluut nee. De facto wacht dan een ellenlange regeringsvorming terwijl Europa ons vanaf september het vuur aan de schenen zal leggen.

Of haalt hij toch nog de komende 24 uur alles uit de kast en strijdt hij voor het best denkbare compromis met de bedoeling om te landen in de enig werkbare coalitie?