Brussel wikt, Parijs beschikt

Un train peut en cacher un autre. Terwijl alle schijnwerpers vrijdag gericht waren op de nieuwe covidmaatregelen van de regering, komt er beweging in wat na covid het zwaarste dossier van diezelfde regering wordt: de kernuitstap.

Is corona het acuutste dossier, dan is de kernuitstap dat met de verstrekkendste gevolgen op lange termijn. De verbouwing die het energielandschap te wachten staat, als het van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) afhangt, is de grootste van de voorbije vijftig jaar.

Engie/Electrabel voert de forcing door nu al vier projecten voor gascentrales in de steigers te zetten. De mastodont communiceerde twee weken geleden al dat het zijn overblijvende kerncentrales sowieso gaat doven. Of de regering nu definitief beslist om tegen 2025 kernenergie op nul te zetten of niet. Engie/Electrabel werd uitbundig toegejuicht door Van der Straeten. Het bijzinnetje in het regeerakkoord - 'op voorwaarde dat de energiebevoorrading gegarandeerd wordt' - werd even vakkundig vergeten.

Gevaarlijk

Dat bijzinnetje is de kern van de zaak. Het kan een politieke optie zijn om de nucleaire energie te bannen, maar dat kan nooit zonder de absolute zekerheid dat het alternatief er is én dat het betaalbaar is.

Van der Straeten houdt het bij 'we weten waar we naartoe moeten (geen nucleaire energie meer), de weg daarnaartoe zal zich uitwijzen' ('Terzake' van 17 november). Dat is gevaarlijk. Om de bevoorrading te garanderen volstaat wind- en zonne-energie niet. Met zon en wind heb je flexibele gascentrales nodig als back-up, of om de pieken op te vangen. Die centrales zijn er nog niet en moeten nu in een ijltempo worden gebouwd. Investeerders vragen boter bij de vis. Als de centrales weinig draaien, zijn ze moeilijk te rentabiliseren. Ze zullen jarenlang fors moeten worden gesubsidieerd.

Nu blijkt dat Engie/Electrabel - dat dankzij zijn nucleair overwicht nog altijd bijna 70 procent van de Belgische productiecapaciteit in handen heeft - zelf vier grote projecten voor nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales voorbereidt. De Franse mastodont staat als eerste in de rij met de hand open wanneer het subsidiemanna daarvoor verdeeld wordt. Die gassubsidies kunnen in de honderden miljoenen euro's lopen. De kandidaat-investeerders in die gascentrales, in de eerste plaats Engie zelf, lijken zoveel waarborgen van de overheid te willen dat ze geen risico meer lopen. Nadat we eerst volop de groene stroom hebben gesubsidieerd, gaan we nu hetzelfde moeten doen met de gascentrales.

Als Brussel niet oplet, gaan we van het marktoverwicht van Parijs in één technologie (nucleair) naar een marktoverwicht van Parijs in een andere technologie (gas). Brussel wikt, Parijs beschikt.

Van der Straeten heeft zich met de rug tegen de muur gezet door een te voluntaristische communicatie en door het achterpoortje van 'op voorwaarde dat' te sluiten.

Ook klimatologisch is de strategie betwistbaar. De Belgische kerncentrales staan in voor driekwart van de CO2-arme stroom in ons land. Door de vergroening van de economie, denk aan e-auto's, zal de vraag naar elektriciteit alleen maar stijgen. Een kerncentrale produceert schone elektriciteit, zonder broeikasgassen en zonder luchtvervuiling.

Door de 'coûte que coûte'-aanpak zetten we onszelf in een nog moeilijker parket dan we al zitten om de normen voor de CO2-uitstoot na te komen. 'Coûte que coûte' is in dit geval zeer letterlijk te nemen: veel.

De duurdere energieproductie mag niet doorwegen in de elektriciteitsfactuur van de consument, heeft de Vivaldi-regering bepaald in het regeerakkoord. Dat is niet meer dan wat make-up. Is het niet via de elektriciteitsrekening, dan volgt de factuur wel indirect via de begroting die de subsidies moet ophoesten. Indirect betaalt altijd de burger.