Begin eraan, De Wever I

Het leek wel symbolisch dat formateur Bart De Wever (N-VA) zijn bezoek aan de koning moest uitstellen en uitstellen - zoals het tijdens deze formatie ook ruim zeven maanden gegaan is. Tijdens de beslissende uren kwam dan toch een zwaarbevochten compromis uit de bus over de supernota en kon De Wever naar het paleis trekken. Met de ingrediënten waar het maandenlang op stukliep: een meerwaardebelasting van 500 miljoen euro, gelinkt aan besparingen en hervormingen.

De ploeg die aan de bak moet, krijgt een weinig fraaie erfenis: een land dat gemakshalve de tekorten opstapelde, een land dat nagelaten heeft op tijd te hervormen, een land dat te veel beslissingslagen en overhead telt, een land dat al twintig jaar weet dat de vergrijzingsbom genadeloos tikt en verzuimde zich voor te bereiden, een land dat defensie en veiligheid uitkleedde, een land dat zijn energievoorziening niet op orde heeft, en een land waar de modernisering van justitie keer na keer mislukte.

Daar komt de steeds zwaarder doorwegende druk van een almaar rumoeriger wereldtoneel bovenop. Voor het eerst zitten er zowel in Rusland, China als in en rond het Witte Huis leiders die Europa een kopje kleiner willen maken, verdelen, opbreken of saboteren. Ons defensie- maar ook ons energiebeleid en onze economische politiek moeten worden geherkalibreerd.

Die broodnodige sociaal-economische hervormingen tegen de achtergrond van geopolitieke dreiging zullen van het toekomstige kabinet allerminst een pretje maken. Niemand zal zijn achterban tevreden kunnen stellen. De Vlaams-nationalisten krijgen geen staatshervorming in een regering zonder tweederdemeerderheid, en voor de meer liberale economische flank zal het niet genoeg zijn.

Vooruit zal de wind van voren krijgen naar aanleiding van het verminderen van bepaalde uitkeringen of het langer werken voor een pensioen. Of tout court omdat, nog los van de inhoud, de partij gekozen heeft om haar verantwoordelijkheid te nemen in een rechtser kabinet, een lastige positie. Niet voor niks zegt voorzitter Conner Rousseau dat hij voor de meest gewaagde sprong uit zijn nog prille carrière staat.

Ook voor de MR zit er niet meer in dan een zeer lichtblauwe schijn. De taxcut is niet wat de Franstalige liberalen zich toewensten. En voor bedrijven, ondernemers en beleggers zitten er enkele bittere pillen in. Voor CD&V is de fiscale hervorming dan weer een afkooksel van het meerjarenplan dat Vincent Van Peteghem als minister van Financiën schreef.

Voor niemand een feest

En toch weegt de urgentie door. Alle redenen om niet in een regering te stappen vervallen bij het argument dat zulke wankele tijden en zo'n wankele toestand van onze financiën om bestuur vragen. Nog meer bergaf gaan is echt geen optie. Het meerjarenplan van De Wever I behelst 23 miljard euro, met 18 miljard euro aan saneringen (nieuwe inkomsten en minder uitgaven) en 5 miljard euro voor nieuwe beleidsmaatregelen.

De komende dagen moet er meer klaarheid komen over de exacte maatregelen. Nu al is duidelijk dat het voor niemand een feest wordt, maar de vijf formerende partijen hebben begrepen dat ze minstens de ommezwaai in gang moeten zetten, alle grote meningsverschillen en afwijkende posities ten spijt.

En dat maakt dat een Vlaams-nationalist op weg is naar de Zestien. De Wever, die de sanering van het land boven al het andere stelt: boven zijn partij, boven een staatshervorming, boven Antwerpen. Niet alleen Rousseau doet de meest riskante zet uit zijn carrière.