Aardgasschok

De prijs van aardgas op de groothandelsmarkt is sinds januari meer dan verdubbeld. Verwacht wordt dat hij ook de komend maanden hoog blijft. Gezinnen die hun woning met aardgas verwarmen, zullen een fors hogere energiefactuur in de bus krijgen. Ook de elektriciteitsprijzen scheren hoge toppen. De reden daarvoor is ook te vinden bij de klimmende gasprijzen. Daar ligt voor een groot stuk de oorzaak voor de sterke inflatieopstoot in België en in andere Europese landen.

De hoge gasprijzen spelen de bedrijven ook parten. Wie in zijn productieproces aardig wat gas of stroom gebruikt, ziet de kosten oplopen. Bedrijven kunnen proberen dat door te rekenen in hun verkoopprijzen, maar dat lukt niet altijd. Het dure aardgas zorgt voor ferm wat tegenwind voor een economie die na de coronacrisis opnieuw vaart probeert te winnen.

Hogere inflatie, lagere groei. Sturen de hoge gasprijzen de Europese economieën het stagflatiepad op, zoals de olieschok dat deed in de jaren 70? Zover is het nog niet. Maar het risico bestaat wel.  En de hoge gasprijzen zetten tegelijk de klimaatinspanningen een pad in de korf. In Duitsland grijpen elektriciteitsproducenten en industriële bedrijven terug naar de goedkopere, maar veel meer vervuilende steenkool als energiebron.

De gasprijshausse heeft meerdere oorzaken. De coronacrisis, die de economie even in een diep dal deed belanden, heeft de vraag naar en het aanbod van gas ontregeld. Dat evenwicht opnieuw herstellen vraagt tijd. De gasleveranciers in Europa hebben vorig jaar, toen de vraag laag was, hun stocks laten zakken. Nu hebben ze moeite die weer aan te vullen en aan hun levercontracten te voldoen. Sommige energie-experts voorspellen dat Europa deze winter mogelijk met een gastekort te kampen krijgt.

Daarbij komt dat Rusland, een belangrijke leverancier voor Europa, gas hanteert als geopolitiek wapen. De verhoudingen tussen de Europese leiders en de Russische president Vladimir Poetin zijn gespannen en met het gas heeft Poetin een instrument in handen om Europa onder druk te zetten.

Rusland heeft de inkomsten uit gas nodig. Maar in deze krachtmeting heeft Rusland de bovenhand. Nederland heeft beslist de aardgaswinning in Groningen helemaal af te bouwen. De toekomst van de olie-en gaswinning in Noorwegen was een belangrijk thema bij de parlementsverkiezingen die daar maandag plaatsvonden. Maar als Europa te afhankelijk wordt van Russisch gas, geeft het ook op andere vlakken zijn onafhankelijkheid tegenover Rusland op.

Een les die België, en andere landen, daaruit moeten trekken, is het belang van een voldoende gevarieerde energiemix. Te sterk leunen op gasgestookte centrales voor de elektriciteitsproductie houdt risico’s in.  Nu de gasprijzen pieken, is het niet geschikte moment om te pleiten voor de bouw van extra gascentrales, als we willen dat elektriciteit betaalbaar blijft.  Met peperdure elektriciteit win je geen verkiezingen. Dat verklaart misschien waarom Groen en Ecolo, partijen in de federale regering, opeens toch de deur weer openzetten voor het langer openhouden van twee kerncentrales in ons land.