Wapenwedloop

De kans is groot dat de Russische beer deze lente na een relatief rustige winterslaap opnieuw aan de poorten van Europa rammelt. De angst voor een nieuw offensief in Oekraïne heeft een ongeziene wapenwedloop veroorzaakt. De Verenigde Staten maken ruim 2,5 miljard dollar vrij voor een nieuwe lading wapens. Ook Europese landen doen hun duit in het zakje. Koploper Zweden stuurt infanteriegevechtsvoertuigen, Archer-artilleriesystemen en antitankwapens ter waarde van 400 miljoen euro.

Maar alle ogen zijn gericht op Duitsland, dat lang treuzelde voor het akkoord ging om een lading felbegeerde Leopard II-tanks te sturen. Volgens militaire experts zouden de vuurkracht en de mobiliteit van die tanks onontbeerlijk zijn om de stootkracht van de massa’s Russische tanks af te stoppen. Of om zelf een offensief te beginnen, naar de Krim bijvoorbeeld.

Voor sommigen is het twijfelende land nu de risee van Europa, maar helemaal onterecht is die Duitse terughoudendheid niet. In de oorlogslogica van de Russische president Vladimir Poetin en zijn entourage kunnen westerse landen die wapens leveren aan Oekraïne worden beschouwd als legitieme doelwitten. Een Russische aanval op een depot, rangeerstation of aanvoerhaven kan dit vooralsnog vrij beperkte conflict wel eens doen escaleren naar de volgende wereldoorlog. Europa zou daar helemaal in worden meegezogen, terwijl zijn bevolking noch zijn militaire apparaat daar klaar voor is.

Denazificatie

Maar er is meer. De laatste keer dat Duitsland massaal tanks richting Oekraïne stuurde, waren die getooid met swastika’s en vormden ze de speerpunt van een offensief dat meer Lebensraum moest veroveren voor nazi-Duitsland. In hun kielzog volgden SS-divisies gerekruteerd in zowat het hele bezette en collaborerende Europa. Dat beeld zal koren op de molen zijn van het op volle toeren draaiende propaganda-apparaat in het Kremlin. De ‘denazificatie’ van hun buurland was al een (drog)reden om deze oorlog te starten.

Oekraïne een nazistaat noemen is de waarheid bijzonder veel geweld aandoen, maar het land heeft wel degelijk een probleem met neonazi’s. Sinds de Maidanrevolutie van 2014 is extreemrechts er een factor van belang.

De Russische inval heeft dat nog een boost gegeven. Rapporten spreken van verschillende vrijwilligersmilities met extreemrechtse leden die actief zijn aan het front. Met als meest in het oog springende het Azov-bataljon, dat tot voor kort een wolfsangel hanteerde als logo, een bekend extreemrechts symbool. Inmiddels zijn die milities opgenomen in het reguliere Oekraïense leger, maar hun gedachtegoed wijzigt niet.

Syrië

En daar wringt het schoentje. Wie herinnert zich het FSA, het Vrije Syrische Leger? Die rebellengroepering was het eerste grootschalig georganiseerde verzet tegen de Syrische dictator Bashar al-Assad. In 2011 en 2012 controleerde ze grote gebieden in het door de burgeroorlog verscheurde land. Maar om de oorlog te winnen had ze dringend zware wapens nodig. Wapens die het Westen niet wou leveren. Landen als Duitsland, de VS en Zweden hanteerden een strikt embargo omdat ze vreesden dat de wapens in handen zouden vallen van de jihadistische strijders van Islamitische Staat, Al-Qaida en Jabhat al-Nusra.

Ammar al-Wawi, een commandant van het FSA, klaagde dat het Westen ‘het FSA net genoeg lichte wapens gaf om de strijd voort te zetten, maar niet genoeg om te winnen’. Ironisch genoeg liepen gedesillusioneerde soldaten van het Vrije Syrische Leger massaal over naar al-Nusra en IS. Wat uiteindelijk zou leiden tot het kortstondige, maar bloedige bestaan van het zelfverklaarde kalifaat.

Het is logisch dat het Westen de achterdeur wil versterken. Dat kan alleen door wapens naar Oekraïne te sturen in de hoop dat dat uiteindelijk leidt tot een onderhandeld einde van het conflict. Maar wat dan? Is de kans niet bijzonder groot dat in de chaos van een naoorlogs Oekraïne al dat hypermoderne wapentuig in handen valt van extreemrechtse milities?