Waar twee maal twee geen vier is

Het staat in de sterren van de Belgische politiek geschreven: na de verkiezingen van 2024 komt er een nieuwe staatshervorming aan. Door de oplopende schulden van zowat alle entiteiten in dit land zal die over cijfers gaan.

Vooral aan Franstalige kant is de toestand van de financiën dramatisch. De Franse Gemeenschap is zowat failliet. Wallonië is er niet veel beter aan toe, zeker niet nadat minister van Begroting  Jean-Luc Crucke (MR) door zijn eigen voorzitter uit de regering werd gezet, wegens te bekwaam. En in Brussel weigert het Rekenhof de rekeningen goed te keuren na gênante rekenfouten en gewoon een te slordige boekhouding.

Gelukkig is er professor Paul De Grauwe. Hij bezweert dat een schuldenberg zo hoog als de Everest niet erg is omdat die zal smelten als een gletsjer in tijden van klimaatopwarming. De Grauwe lijkt wel Guy Mathot 2.0, die ook al beweerde dat schulden die er vanzelf zijn gekomen ook vanzelf verdwijnen.

De wijze professor zal zijn gelijk theoretisch wel kunnen aantonen. Maar in de arena van de Belgische politiek is zijn uitspraak toch vrij onverantwoord. Ze geeft het perfecte alibi aan lichtzinnige politici die er al twee decennia lang een erezaak van maken om publieke middelen op een hoogst bedenkelijke manier te beheren.

Rekensommetje

Maar het zal niet alleen gaan over die imposante schuldcijfers. Een veel bescheidener rekensommetje uit het eerste leerjaar zal de inzet zijn van lang nachtelijk overleg. De deelnemers zullen daarbij hun hoofd breken over de paradox dat in België 2 x 2 niet gelijk is aan 4. Als het op de herinrichting van het staatshuishouden aankomt, tenminste.

Er zijn veel verschillen tussen Vlamingen en Walen. Nu blijken ze ook anders te rekenen. PS-voorzitter Paul Magnette zet al het geld dat hij niet heeft in op het cijfer 4: hij ziet het toekomstige België verdeeld over vier gelijkwaardige gewesten. Die mogen dan kwantitatief behoorlijk verschillen, van het Duitstalige dwerggewest over het bescheiden hoofdstedelijk gebied tot Wallonië en Vlaanderen, maar voor de grote gelijkmaker uit Charleroi is iedereen gelijk: des régions à part entière, zoals de Franstaligen dat zo graag zeggen.

Van Vlaamse kant kwam weinig weerwerk tegen deze Waalse rekenkunde. Dat is jammer, want als Brussel een volwaardig gewest wordt, mag de Vlaamse Gemeenschap daar opkrassen. Dat is een groot risico voor het alom geprezen Nederlandstalig onderwijs.

Omgedraaide rollen

Alleen minister Annelies Verlinden (CD&V) liet van zich horen. Zij koos ook voor het cijfer 4, maar deelde dat door 2 en kwam zo uit bij de formule 2 x 2, met twee grote en twee kleine gewesten

Men zou kunnen denken dat Magnette en Verlinden elk een andere moedertaal hebben maar eigenlijk hetzelfde zeggen, vermits ze beiden op vier uitkomen. Maar wat Magnette wil en wat Verlinden verkiest, is even verschillend als de toekomstvisies van Volodymyr Zelensky en Vladimir Poetin over Oekraïne. Wat wel met dat geplaagde land overeenkomt, is dat ook van België niet veel meer over dreigt te blijven na een volgende staatshervorming.

Op een merkwaardige manier zijn de rollen in dit land bijna ongemerkt omgedraaid. Franstaligen verwijten Vlamingen nationalistische reflexen, maar het voorstel van Magnette om dit land in vier gelijkwaardige gewesten op te delen lijkt wel de perfecte aanzet om van de Fédération Wallonie-Bruxelles een autonome rompstaat te maken. Misschien hebben zijn lange gesprekken met zijn collega-preformateur Bart De Wever (N-VA) er wel voor gezorgd dat Magnette een verregaand confederalisme nog zo geen slecht idee vindt. Het idee van Verlinden daarentegen heeft voorwaar een belgicistisch karakter: met haar 2 x 2 blijft Brussel neutraal tussen Vlaanderen en Wallonië.

Maar eerst en vooral zullen onze politici toch de verenigde Belgische schulden moeten aanpakken. Als ze dan nog niet zijn uitgeteld en er nog wat geld over is, zijn ze klaar voor de hogere wiskunde van 2 x 2.