Vertrouwen

Aan de muziekschool werden vorige week de Wobs, een soort waterdichte handschoenen die je over je fietsstuur trekt, van mijn zoon gestolen. Voor de tweede keer al.

Dat je je fiets niet veilig kan achterlaten op een openbare plaats of dat niemand het verdacht vindt als iemand aan een fiets zit te prutsen, is verschrikkelijk. Maar het allerergste is dat dit een litteken achterlaat op de jonge zielen van mijn zonen. Het verlies van vertrouwen in de mensen om hen heen, in het stukje samenleving dat ze kennen. Als je op jonge leeftijd zo'n litteken oploopt, blijft dat voor altijd.

Vertrouwen is een van de belangrijkste voorwaarden voor ons samenleven. Het is de basis voor handel drijven, je geld op de bank achterlaten, elke dag werken voor een loon dat pas een maand later wordt betaald, je kinderen toevertrouwen aan vreemden in de crèche of op school, enzovoort. En de jongste tijd lijkt het fundamentele vertrouwen zoek.

Hoe meer wordt geschreven over de noodzaak van empathisch leiderschap, waarbij naar elkaar luisteren centraal staat om vertrouwen te creëren, hoe minder het in de praktijk lijkt te worden gebracht. Integendeel, we lijken ons nog harder op onze eigen posities terug te trekken en we versterken onze eigen waarheden, waardoor de kloof alleen maar groter wordt.

Delhaize

Neem het gesprek in 'De zevende dag', alweer een tijdje geleden, over het conflict bij Delhaize. Het had mooi geweest als dat had gediend waarvoor het bedoeld was: om te debatteren, elkaars mening te vernemen, te luisteren en nader tot elkaar te komen. Het had iedereen gesierd als ze meer begrip hadden getoond voor elkaars context en met mildheid waren omgegaan. Helaas werd het een opeenvolging van oneliners en stellingen.

Voor een winkelbediende bij Delhaize is verandering niet eenvoudig. Zijn hele leven is afgestemd op zijn huidige job. Het loon, de werktijden, hoe die te combineren met schooluren, hobby's, enzovoort. Over alles moet opnieuw worden onderhandeld en dat is voor de meesten van ons geen gemakkelijke opgave. Dat wordt nog opgestookt door een vakbond, die kansen ziet, tegenover een directie, die eerst de aandeelhouder en waarschijnlijk ook zichzelf heeft bediend en die onhandig communiceert. Zo is er maar één verliezende partij: de medewerker van Delhaize. Die beseft dat, want hoe hard iedereen ook roept dat ze het voor die medewerker doen, iedereen weet dat die niet de inzet is.

Dat schaadt het vertrouwen. Een fundamenteel vertrouwen dat nodig is om morgen weer werk te zoeken, om je aan de regels van de maatschappij te houden en bij de volgende verkiezingen te kiezen voor een democratische partij.

Verrijken

In hetzelfde rijtje van vertrouwensbreuken past het 25 jaar lang ongeoorloofd verrijken van al goed betaalde ambtenaren en parlementsleden in de Kamer. Het feit dat Fluvius er maar niet in slaagt zijn IT-systeem fatsoenlijk te laten functioneren om de maandelijkse meterstanden van de digitale meters door te sturen. De energiemaatschappijen die voorschotten eisten waardoor mensen in armoede werden geduwd. Bedrijfsleiders die onterecht aanspraak maakten op coronasteun. En langdurige en onzekere communicatie over onvermijdelijke en pijnlijke regelgeving, in plaats van een snelle oplossing.

Stel je voor dat je een boer bent, of dat je aan het einde van de maand nauwelijks rondkomt. Of dat je een medewerker bij Delhaize bent. Of dat je moest doorwerken terwijl je baas winst maakte met onterechte coronasteun. Stuk voor stuk zijn dat vertrouwensbreuken. Krassen op de ziel, het gevoel een verliezer te zijn die eerlijk speelt en beseft dat de ander valsspeelt.

Met de verkiezingen in het vooruitzicht raad ik alle partijen - politiek, vakbonden, werkgeversorganisaties ... - aan eens een boek over empathisch leiderschap of verbindende communicatie te lezen. Of over vertrouwen en respect.

Want vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Als we het vertrouwen van mijn zonen willen herstellen, dan begint dat van bovenaf. Bij de leidinggevende instanties, de mannen en vrouwen met indrukwekkende titels die dag in dag uit het goede voorbeeld moeten geven. Ook na 2024.