Trump is breuk met verleden, zijn kiezers niet

Door Andreas Tirez, kernlid denktank Liberales. Blogt op Economieblog.be

Voor sommige waarnemers lijken de Verenigde Staten na 8 november een totaal ander land. Plots moet geluisterd worden naar de stem van de laaggeschoolde blanke man. De verliezer van de globalisering zou te lang genegeerd zijn, waardoor hij onvermijdelijk op populisten stemt. De Amerikaanse verkiezingen zouden tegelijk een waarschuwing zijn voor Europa, waar Le Pen in Frankrijk, Wilders in Nederland en AfD in Duitsland dezelfde stunt willen uithalen.

Meer aandacht voor de verliezers van de globalisering is verdedigbaar. Die worden, zeker in de VS, te weinig gecompenseerd door de winnaars. Maar Trumps overwinning voegt daar weinig aan toe: er was sowieso voorspeld dat hij in de buurt van de meerderheid van de stemmen zou landen. Hij haalde in de juiste staten wat meer stemmen dan verwacht, zodat hij een meerderheid van de kiesmannen achter zich kreeg. Maar die relatief nipte overwinning is niet relevant voor het belang van het maatschappelijk fenomeen erachter. Trumps overwinning kan alleen gelden als extra ondersteuning voor de stelling dat de verliezers van de globalisering wat uit het oog verloren zijn.

Racisten

De verkiezing van de vastgoedmagnaat is ook niet alleen een overwinning voor de laaggeschoolde blanke man. Mensen stemmen om veel verschillende redenen op iemand. Trump haalde ook heel wat stemmen bij de hogere inkomens. En hij heeft met zijn stigmatiserende uitspraken over Mexicanen en moslims zonder twijfel heel wat racisten aangetrokken. Niet alle redenen zijn het waard om het beleid op af te stemmen.

De Republikein heeft de verkiezingen dan wel gewonnen, ook de kiezers van Hillary Clinton moeten worden gehoord. De miljonair heeft zijn overwinning niet gestolen. De regels zijn de regels en die zijn op voorhand gekend. Maar Clinton won de popular vote: er hebben dus meer kiezers op haar gestemd dan op de winnaar. Ook de minderheden en vrouwen verdienen daarom aandacht. Die realiteit is niet van 7 op 8 november veranderd.

Als het op de president aankomt, kan je wel spreken van een breuk met het verleden. Dat een totale outsider wint, is uitzonderlijk. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn. Trumps voorstanders maken graag de vergelijking met Ronald Reagan. Die werd ook als een outsider beschouwd toen hij president werd. Al had Reagan als gouverneur van Californië wel al acht jaar bestuurservaring, Trump helemaal geen.

Globalisering

Een aantal intenties van de toekomstige president wordt positief onthaald, zoals zijn pleidooi voor meer investeringen in infrastructuur. Ook heeft hij zijn standpunt al bijgeschaafd over Obamacare, de Amerikaanse verplichte ziekteverzekering, waarvan hij een aantal belangrijke elementen zou behouden. En zijn kritiek op globalisering en vrijhandel is een verdedigbaar standpunt.

Maar de Republikein houdt er ook meningen op na die ver van het centrum staan en niet te verdedigen zijn. Zijn virulente kritiek op en stigmatisering van Mexicaanse immigranten en moslims is ongezien voor een westerse machthebber en kan een breuk worden voor de VS.

De vraag is of Trump die zienswijze zal omzetten in beleid en in welke mate. Het is een misvatting om ervan uit te gaan dat hij als president zijn toon zal matigen. Dat dacht men ook toen hij de voorverkiezingen won, en het gebeurde niet. De aanduiding van Steve Bannon, de voormalige baas van een extreemrechts online nieuwsmagazine, als chef strategie in het Witte Huis belooft weinig goeds. Het wordt dus afwachten en met Trump lijkt het alle kanten te kunnen opgaan. Ook de verkeerde kant.