Tegen de storm, de vlucht van de adelaar

Het was een vermoeiende verkiezingscampagne. In de afgelopen dagen verschenen de lijsttrekkers bijna dagelijks op de meest uiteenlopende televisiezenders. Ze zien er vermoeid uit. De debatten hebben weinig nieuws gebracht. Behalve dat Alice Weidel, de kopvrouw van het AfD, haar verhaal aanpast als een kameleon zijn kleuren. De dexit en het einde van de EU waar de partij eerder over sprak vervelde de afgelopen dagen in 'een andere samenwerking'. De sloop van windmolens veranderde in 'openheid voor hernieuwbare energie, maar dan zonder subsidies'. Metamorfoses die niet in het AfD-verkiezingsprogramma terugkomen.

Nog meer dan de pirouettes van Weidel creëerden de economische debatten bij mij grote frustraties. Alle partijen en alle lijsttrekkers waren goed in de probleemanalyse of nog beter in het toewijzen van schuld. Volgens de SPD en de groenen is de economische malaise te wijten aan de Russische president Vladimir Poetin. Zijzelf hebben alles goed gedaan. Voor de CDU en het AfD komt al het leed uitsluitend op het conto van de huidige regering. Waarbij de CDU telkens vergeet dat ze 16 jaar de leiding had in de afgelopen twee decennia.

Energieprijzen

Dat de energieprijzen te hoog zijn en dat Duitsland een probleem heeft met de concurrentiekracht, daar zijn alle partijen het over eens. Maar hoe het nu verder moet, daarop blijven vooral de oppositiepartijen het antwoord schuldig. Concrete voorstellen die verder gaan dan minder subsidies en belastingverlagingen hoorde ik nauwelijks. Het blijft bij grote woorden en weinig details, waarbij duidelijk is dat men de kiezer de waarheid niet durft te vertellen. De waarheid is dat zonder pijnlijke veranderingen geen nieuw economisch wonder zal ontstaan.

Nu alles erop wijst dat na zondag lange, moeilijke coalitieonderhandelingen zullen volgen begint de zoektocht naar de gemeenschappelijke noemer. Het risico is groot dat de toch al vage plannen nog vager worden als compromissen moeten worden gesloten. Terwijl er enkele weken geleden nog hoop was op een economische doorbraak na de verkiezingen, is er nu de desillusie van stilstand. Geen onrealistisch scenario na zondag.

Angstfactor

Er is echter een sprankeltje hoop: het AfD. Als de volgende regering, welke samenstelling die ook heeft, er in de komende zittingsperiode niet in slaagt de economie weer op de rails te krijgen, zal er bij de volgende verkiezingen maar één winnaar zijn: de partij van Weidel. Dat weten alle partijen.

Die angstfactor kan ertoe leiden dat na de verkiezingen een coalitie van vooruitgang ontstaat. Een coalitie die niet denkt aan de volgende deelstaatverkiezingen, partijpolitiek of de eigen politieke toekomst, maar zich richt op een vierjarenprogramma voor de Duitse economie. En het lef heeft dat programma zonder omwegen uit te voeren. Vage verkiezingsbeloften, maar keiharde politiek daarna. Geen beloftes. Daden. 'Germany is secure, der Adler has landed' want niemand wil 'next door to Alice' wonen.