Mannelijke schmoozers blokkeren vrouwelijke loopbanen

Meer dan 80 procent van de vrouwen voelt zich uitgesloten uit netwerkactiviteiten op het werk. ‘Jammer’, denkt de mannelijke lezer, ‘maar daar ben ik niet schuldig aan.’ Datzelfde onderzoek toont dat 92 procent van de mannen gelooft dat zij geen vrouwen uitsluiten. Zou 8 procent van de mannen verantwoordelijk zijn voor de 80 procent vrouwen die zich uitgesloten voelen? Dat denk ik niet, nee.

Mannen zijn er zich niet van bewust hoe ze samenklitten en informele vriendschappelijke banden opbouwen. Schmoozen heet dat in het Engels. Vroeger had je old boys networks op golfclubs en in restaurants. Vandaag fiets je eerder samen of supporter je voor dezelfde voetbalclub.

Maar schmoozen gebeurt ook toevallig. Je wandelt met het hele team, mannen en vrouwen, naar een gezamenlijke lunch. Twee mannen praten met elkaar en stappen misschien iets sneller op kop. Het resultaat is dat ze, aangekomen op restaurant, ook naast elkaar zitten aan tafel en daar het gesprek voortzetten.

Daar is natuurlijk allemaal niets mis mee. Maar het zijn onbewuste en subtiele mechanismen die deels verklaren waarom vrouwen moeilijker doorstoten naar topfuncties en waarom er nog altijd een loonkloof is. Dat is te gek voor woorden, zegt u? Ik moest ook even slikken. Maar neem even de moeite om onderstaand onderzoek te volgen dat deze week gepubliceerd werd in het American Economic Review, het walhalla van het economieonderzoek.

Rokersvoordeel

De onderzoekers analyseerden vier jaar data van een bedrijf met 15.000 werknemers, van wie 1.300 managers. In die periode identificeerden ze 8.670 'transities', waarbij een manager roteerde van een team naar een ander team. In de tweeënhalf jaar na zo’n transitie kregen mannen die overstapten van een vrouwelijke naar een mannelijke manager een salarisverhoging die 15 procent hoger was dan die van mannen die bij een vrouwelijke manager bleven. Maar, omgekeerd, als mannen overstapten van een mannelijke manager naar een vrouwelijke manager, kregen ze een salarisverhoging die 7,5 procent lager was dan die van werknemers die bij een mannelijke manager bleven.

Interessant, maar wat heeft dat met schmoozen te maken? Schmoozen bestaat uit informele ontmoetingen waarbij managers en werknemers elkaar beter leren kennen, en werknemers de sympathie en gunst van hun manager kunnen winnen. Het man-tot-manvoordeel was groot als mannelijke managers en mannelijke werknemers fysiek dicht bij elkaar werkten. Als dat niet zo was (bijvoorbeeld als ze werkten op verschillende verdiepingen), was het compleet afwezig.

Nog meer bewijs nodig dat de looneffecten door schmoozing gedreven worden? De onderzoekers testten of er een roker-tot-rokervoordeel was. En inderdaad, niet alleen brachten mannelijke rokende werknemers die overstapten van een niet-rokende mannelijke manager naar een rokende mannelijke manager meer pauzes door met hun nieuwe managers, ze werden ook sneller gepromoveerd. Voor niet-rokende werknemers werd geen dergelijk effect waargenomen. Wat een gedeelde rookpauze niet kan doen!

Opnieuw: dat gebeurt niet doelbewust. Niemand treft schuld. Mensen hebben de natuurlijke neiging het gezelschap op te zoeken van mensen die op hen lijken. Voor mannen is het makkelijker om met andere mannen te praten, en voor vrouwen om met andere vrouwen om te gaan.

Bel20

De effecten zijn wel nadelig voor de loopbanen van vrouwen. Deze week bleek dat amper 16 procent van de leden van directiecomités van Bel20-bedrijven een vrouw is. Nochtans hebben zowat al die bedrijven een expliciet beleid om meer genderevenwicht te bereiken. Maar de subtiele mechanismen zijn moeilijk te identificeren en wellicht ook niet te vermijden. Veel vrouwen voelen het wel aan als ze uitgesloten worden, terwijl mannen zich van geen kwaad bewust zijn.

Ik hoef ook niet uit te leggen waarom het hybride werken dat soort effecten nog kan versterken. Vooral vrouwen zijn meer geneigd van thuis uit te werken, waardoor ze nog minder de kans hebben persoonlijke relaties op te bouwen.

In tijden van talentschaarste is het onbegrijpelijk dat organisaties zoveel vrouwelijk (leiderschaps)talent onbenut en ondergewaardeerd laten. Organisaties kunnen en moeten actie ondernemen. Meer vrouwen in leiderschapsposities kan zo’n schmoozingeffect tegengaan en ertoe bijdragen dat talentrijke vrouwen meer leiderschapsambitie durven te koesteren.