Er is nooit een ‘kamikaze-Michel' geweest

Met het Zomerakkoord op zak lijkt de federale regering haar tweede adem gevonden te hebben. In een interview met De Tijd van afgelopen weekend blaakte premier Michel van zelfvertrouwen. Niemand heeft het nog over een kamikazeregering.

Dat was bij de vorming van Michel I in 2014 wel anders. Veel waarnemers waren het toen eens dat de MR een groot risico nam door als enige Franstalige partij in een federale regering te stappen gedomineerd door Vlaamse partijen. De Franstalige liberalen dreigden paria’s in het politieke landschap te worden, en moesten vrezen voor een afslachting bij de verkiezingen in 2019. Ze pleegden politieke zelfmoord, klonk het onheilspellend.

Die doemberichten blijken nu onterecht, maar dat waren ze volgens mij al van bij de start van de regering. De MR trad als liberale partij in een federale regering met twee partners, de N-VA en Open VLD, die op sociaal-economisch vlak minstens even liberaal zijn als zij. Bovendien had de N-VA haar communautaire eisen laten varen, net om te kunnen inzetten op sociaal-economische hervormingen.

In 2014 gaven de Belgische overheden 55 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uit en ontvingen ze 52 procent van het bbp aan inkomsten. In Vlaanderen was een afbouw van de overheid een duidelijk thema bij de regeringspartijen. Zouden de kiezers van de MR hun partij werkelijk afstraffen als de coalitie de overheidsuitgaven, de belastingen en het begrotingstekort zou verminderen?

Dat is wat deze regering doet. De Europese Commissie voorspelt dat de uitgaven in 2018 zullen terugvallen tot 52 procent en de inkomsten tot iets meer dan 50 procent, waardoor het tekort van 3 procent zal worden teruggedrongen naar 1,8 procent.

Hoewel de trend in de overheidsfinanciën duidelijk is, is hij minder spectaculair dan sommigen hadden voorgespiegeld. Maar spectaculaire veranderingen zijn niet wenselijk. Het is kunstig laveren om de overheidsuitgaven te verminderen zonder de groei al te zeer te fnuiken en om tegelijk de belastingen te verlagen zonder dat het begrotingstekort stijgt. De regering zal daar, gezien de hogergenoemde cijfers, in slagen. Dat de klus nog niet geklaard is, zal ongetwijfeld als argument worden gebruikt om een tweede termijn voor de regering-Michel te vragen.

Bovendien realiseert de regering dit traject in een context van stijgende sociale uitgaven, vooral in de pensioenen. Michel I zal de vruchten van de door haar besliste, broodnodige verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar nog niet kunnen plukken. Die verhoging wordt in twee fasen ingevoerd, maar pas in 2025 en 2030.

Oppositie voeren tegen deze cijfers lijkt me erg moeilijk. Het zal dan vooral gaan over de rechtvaardigheid. Zijn de inspanningen wel eerlijk verdeeld? Dat hangt af van je politieke voorkeuren. Michel en co. gaan er prat op dat ze de werkenden willen ondersteunen, terwijl de oppositie de inspanningen oneerlijk verdeeld vindt. Beide standpunten zijn te verdedigen. Maar de kiezers van de MR zullen hun partij allicht niet afstraffen voor de gekozen verdeling van de lasten.

Toegegeven, ook enkele onverwacht gunstige omstandigheden bevoordelen Charles Michel en zijn MR. Zo gingen vooral de Vlaamse partijen met elkaar in de clinch, waardoor de Waalse oppositie niet de communautaire kaart kon trekken. Ook de relatieve populariteit van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (beiden N-VA) in Franstalig België was van tevoren niet verwacht. En ten slotte zijn er de politieke schandalen die vooral de PS teisteren, waardoor de MR nu met het cdH een medestander heeft in het Franstalige politieke landschap.

Stuk voor stuk onverwachte meevallers voor de MR. Maar de fundamentele reden voor het succes van de partij ligt elders: de Franstalige liberalen geven hun kiezers het sociaal-economische beleid dat ze willen. Dat dat zou gebeuren, was al duidelijk bij de regeringsvorming. Charles Michel is dan ook nooit een kamikazepiloot geweest.