Een plan B voor Biden

Op minder dan vier maanden voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen bevinden de Democraten zich in een perfecte storm. Het opvallende gestuntel van president Joe Biden tijdens het debat met Donald Trump doet partijfunctionarissen - en veel waarschijnlijke Democratische kiezers - oproepen een nieuwe kandidaat naar voren te schuiven.

Een paar weken geleden stelden de Democraten nog al hun hoop op Biden. Een president van een herverkiezing afhouden is niet gemakkelijk. Sinds 1932 lukte dat alleen met Jimmy Carter, de oudere George Bush en Donald Trump. Dat Biden een stap terug zou zetten, of in de voorverkiezing een uitdager tegenover zich zou krijgen, leek onnodig risicovol. 

Toen de Democraten Harry Truman en Lyndon Johnson zich niet herkiesbaar stelden, resulteerde dat in overwinningen van de Republikeinen Dwight Eisenhower (1952) en Richard Nixon (1968). Dat senator Edward Kennedy in 1980 hem in de voorverkiezingen uitdaagde, legde de herverkiezingscampagne van Carter mee lam en deed Ronald Reagan in het Witte Huis belanden. De meeste Democraten dachten dat het veiliger was het te houden bij Biden, een man die Trump al een keer heeft verslagen - en geen enkele Democraat met presidentiële ambities wil op zijn conto hebben dat hij een kwetsbare president heeft doen struikelen.

Maar zorgen over de leeftijd van Biden - hij is 81 en zal aan het einde van een tweede termijn 86 zijn - is het centrale thema van de campagne geworden. Zelfs nu Trump is veroordeeld wegens fraude. (Op zich is dat een indicator van hoe disfunctioneel de Amerikaanse politiek is geworden.) Na Bidens debatdebacle drong de redactie van The New York Times, de centrumlinkse krant van het establishment, er bij de president op aan zich terug te trekken als kandidaat. Peilingen tonen dat ongeveer de helft van de kiezers in de Democratische Partij het daarmee eens is.

Spartelen

Tenzij Biden alsnog zelf uit de race stapt, is de kans dat hij vervangen wordt vrijwel nihil. De president heeft de steun op zak van de afgevaardigden die nodig zijn voor zijn nominatie op de partijconventie in augustus in Chicago. Maar zelfs als de partij erin slaagt hem te vervangen, wie moet dan de nieuwe kandidaat worden? Opiniepeiling na opiniepeiling laat zien dat vicepresident Kamala Harris niet populairder is dan Biden. Haar aan de kant schuiven dreigt dan weer op onbegrip van veel vrouwen en minderheden te stuiten.

Bovendien zijn andere mogelijke vervangers - de gouverneur van Californië Gavin Newsom, de gouverneur van Michigan Gretchen Whitmer, de minister van Transport Pete Buttigieg en anderen - nooit getest op het nationale podium. Om te zien hoezeer een onervaren kandidaat kan spartelen, hoeven we maar te kijken naar de desastreuze poging van Ron DeSantis, de gouverneur van Florida, om Trump uit het zadel te lichten in de Republikeinse voorverkiezingen.

Biden heeft tot nu toe alleen maar vastberadenheid om in de race te blijven getoond. Hij kreeg daarbij publieke steunbetuigingen van de voormalige presidenten Barack Obama en Bill Clinton. En de president kan Trump nog altijd verslaan. In het hypergepolariseerde politieke landschap dat Amerika is, vertellen miljoenen mensen aan de opiniepeilers dat ze Biden te oud vinden voor een tweede termijn. Maar als het erop aankomt, zal hun stem alsnog naar de president gaan, al was het maar om Trump uit het Witte Huis te houden. Omdat beide partijen ervan uitgaan dat de toekomst van de Amerikaanse democratie op het spel staat, krijgen ze wellicht ook veel volk op de been.

Toch staat Biden een almaar moeilijker tocht te wachten, vanwege een constante stroom van anonieme Democratische functionarissen die in de media aandringen op zijn vertrek. Minstens tot de partijconventie zal dat wegen op zijn beslissing. Speculaties dat Democraten de datum waarop Biden formeel genomineerd wordt, zullen vervroegen, suggereren paniek bij de president, zelfs als die er niet is. En dat op een moment dat de campagne van Biden had gehoopt de schijnwerpers op de talloze tekortkomingen van Trump te houden.

De Democratische partij is verlamd. Een zittende president van de troon stoten is een enorme politieke gok, vasthouden aan een struikelende president houdt nog een groter risico in.

Weken van goed nieuws

Ondertussen heeft Trump enkele weken goed nieuws achter de rug. Bijna al zijn juridische problemen zijn uitgesteld tot na de verkiezingen. De uitspraak in de zwijggeldzaak met Stormy Daniels in New York is uitgesteld. Recente uitspraken van het Hooggerechtshof hebben de kans dat hij de cel in vliegt verkleind. Bovendien hebben ze conservatieve kiezers eraan herinnerd dat Trump dat hof conservatiever heeft gemaakt en dat bij een zege misschien opnieuw zal doen. De keuze van Trumps vicepresident kan de media meer boeien dan zijn eigen grillige gedrag.

De beslissing over de toekomst van Biden ligt bij de president zelf. Met zekerheid voorspellen wat hij gaat doen, is onmogelijk. Voorlopig lijkt hij van plan op koers te blijven en te proberen het gespreksonderwerp te veranderen. Maar met de dag groeit de Democratische druk voor een wissel aan de top.