Een 24 urenweek is economische onzin

De voorbije dagen was er veel commotie over een vermeend voorstel van de nieuwe Finse premier Sanna Marin voor een werkweek van vier dagen van zes uur. Hoewel die voorstellen ondertussen veel minder concreet blijken te zijn dan aanvankelijk werd voorgesteld, wordt het thema van een collectieve arbeidsduurvermindering in bepaalde kringen nog altijd gretig opgepikt.

Ook in België worden al een tijdje voorstellen in die richting gelanceerd. Doorgaans gaat het dan om de overstap van een 38 urenweek naar een van 30 uur. Argumenten daarvoor zijn dat dat past in de historische trend naar kortere arbeidstijden, dat werken nu te zwaar/stresserend is en dat we op die manier het werk beter kunnen verdelen over de talrijke nietactieven.

Die argumenten zijn nogal kort door de bocht. Er is inderdaad een historische trend naar kortere arbeidstijden, maar in Zweden, het land dat daarin al geruime tijd vooroploopt, is de gemiddelde arbeidstijd sinds het begin van de jaren 80 weer aan het toenemen.

Dat werken te zwaar zou zijn wordt volgens sommigen geïllustreerd door de toename van het aantal langdurig arbeidsongeschikten, maar dat heeft meer te maken met de vergrijzing dan met te zwaar werk. Voor allerlei indicatoren voor zwaar werk, zoals het voorkomen van atypische arbeidsvormen of van lange werkdagen, scoort België opmerkelijk goed.

En het idee dat er een vaste hoeveelheid werk is die we kunnen verdelen is allang weerlegd als economische onzin. In Vlaanderen is het probleem vandaag trouwens veeleer dat voor veel vacatures geen geschikte mensen gevonden worden.

Loonbehoud

Bovendien gaan de meeste voorstellen voor arbeidsduurvermindering gepaard met de voorwaarde van loonbehoud. Voor de duidelijkheid: overstappen van een 38 urenweek naar 30 uur met hetzelfde loon staat gelijk aan een collectieve loonsverhoging met 27 procent. Daarmee zou België qua uurloonkosten doorstomen naar de absolute top in Europa, wat tot een belangrijk jobverlies zou leiden. Op die manier zou de verhoopte herverdeling van het werk zwaar tegenvallen.

Het is zeer goed mogelijk dat we op langere termijn evolueren naar kortere arbeidstijden, maar dat zal enkel economisch haalbaar zijn als de productiviteit voldoende toeneemt. Die productiviteitsgroei moet, net als in het verleden, de kortere arbeidstijd financieren.

Het is uitgesloten dat we op korte termijn de productiviteit met 27 procent kunnen opdrijven. De gemiddelde jaarlijkse productiviteitsgroei sinds 2010 bedraagt 0,5 procent. Een kortere werkweek met loonbehoud invoeren voor de nodige productiviteitsgroei gerealiseerd is, kan niet zonder belangrijke economische schade te veroorzaken.