De parabel van de e-commerce

Het is alle hens aan dek in Belgisch e-commerceland. Door de lockdown heeft de Belg volop de e-commerce ontdekt. Dat loopt niet altijd van een leien dakje. Bpost kan de toestroom van pakjes niet meer volgen en de Belgische winkeliers stellen vast dat ze nauwelijks onlinekanalen hebben om hun klanten te bereiken. Het gejammer en geweeklaag over de concurrentie van buitenlandse webshops is oorverdovend.

We zijn vandaag het slachtoffer van ons conservatisme en immobilisme de afgelopen tien jaar. Wie toen niet zag hoe e-commerce wereldwijd dé trend werd, leefde op een andere planeet. Van congressen tot goeroes en media, je kon er gewoon niet naast kijken. Toch is bol.com vandaag voor veel zelfstandigenorganisaties de baarlijke duivel. Er wordt gefulmineerd tegen de buitenlandse moloch die onze economie kapotmaakt. Misschien moeten al die criticasters zich eens de volgende vraag stellen: waarom is bol.com een bedrijf uit Nederland en niet uit België? Als wij vooruitziend waren geweest in plaats van kortzichtig hadden wij de grootste e-commercegigant van de Benelux gehad.

Peeters

Enkele jaren geleden nam ik deel aan een debat over logistiek, distributie en e-commerce. Een andere deelnemer was Kris Peeters, toen minister van Economie. Mijn analyse was dat de 24/7 online-economie ons vroeg of laat zou verplichten ook onze offline-economie flexibeler te maken. Denk aan zondagswerk, nachtwerk, flexibiliteit, openingsuren en andere regelgeving. Het antwoord van Peeters was verbijsterend: ‘Mensen moeten niet zomaar op zondag kunnen winkelen, laat staan dat een pakje de dag erna geleverd moet zijn. Wie een broek bestelt, moet maar een leren een paar dagen geduld te hebben.’

Die uitspraak is even tekenend als dramatisch voor hoe we hier omgaan met verandering, innovatie en creatieve vernietiging. Een kartel van de vakbonden, de politiek en een handelaarslobby heeft alle vooruitgang vakkundig de kop ingedrukt. Met het gekende resultaat. Buitenlandse webshops worden als een bedreiging voor onze welvaart afgeschilderd. Terwijl de echte bedreiging voor onze welvaart het conservatisme is.

De Belgische reflex is om vervolgens de noodlijdende sector in kwestie geld toe te stoppen. We zijn dan ook wereldkampioen in het subsidiëren van aflopende verhalen. Dat deden we al met steenkool, staal en automobiel. Waarom moeten we vandaag een sector subsidiëren of beschermen die de afgelopen jaren bewust de boot van digitalisering en innovatie heeft afgehouden?

Bloeden stelpen

Laat ons vooral ook denken aan de ruimere les. Laat ons dat de parabel van de e-commerce noemen. Van hoe het niet moet. Hoe we door te kiezen voor conservatisme onze welvaart op termijn vernietigen. Eerst en vooral omdat we op die manier de sectoren en jobs van de toekomst mislopen. En omdat we het bloeden van de sector nog met belastinggeld proberen te stelpen. De kleinhandel is ook niet de laatste sector die disruptie te wachten staat. Een van de volgende sectoren is allicht het onderwijs.

De Covid-19-crisis heeft aangetoond dat ook het onderwijs niet geëvolueerd is in digitale tijden. Een Zoom-call organiseren is geen digitalisering. De innovatie die aan de deur klopt is: privaat onderwijs, online scholen, de AI-certificatie van vaardigheden, online diploma’s voor een fractie van de huidige maatschappelijke financiële kostprijs.

Kan je je inbeelden wat de reacties zouden zijn van het onderwijsveld, de vakbonden, de zuilen en de politiek op die evoluties? Ze zouden als vanouds op hun achterste poten staan en proberen de bestaande spelers te beschermen.

In de realiteit is de digitalisering in de scholen nog lang niet op peil, daalt de kwaliteit van nieuw onderwijzend personeel en zijn de PISA-onderzoeksresultaten in vrije val. Ook daar krijgen we de komende jaren opnieuw disruptie.

Trekken we lessen uit de parabel van de e-commerce? Ofwel kiezen we opnieuw voor het eindeloos subsidiëren van aflopende verhalen. Ofwel kiezen we voor de nieuwe businessmodellen, bedrijven en welvaart van de toekomst.

Peter De Keyzer

Managing director Growth Inc.